Լ լ [l] Л л
Ս ս [s] С с
Վ վ [v] В в

Буквы Ռ ո и Ր ր передают звук [г] в твердом и мягком произношении.
Ռ ռ произносится приблизительно как русское твердое р в словах рот, рыба, раб.
Ր ր по своему произношению является звуком средним между твердым и мягким р русского языка.

լուռ (молчаливый) և լուր (весть)
սառ (холодный) - սար (гора)
տառ (буква) - տար (унеси)
բառ (слово) - բար (плод)
առա (я взял) - արա (делай)
վառ (яркий) - վար (пахота)
առու (ручей) - արու (самец)

Буква Հ հ передает звук [հ], который представляет собой простой выдох.
Прочитайте вслух:

հաբ (таблетка) հրապարակ (площадь)
հազ (кашель) համալսարան (университет)
հազար (тысяча) սահման (граница)
հիմա (сейчас) նախագահ (председатель)
հին (старый) մահ (смерть)
հինգ (пять) սահնակ (сани)
հակառակ (обратный) համ (вкус)

Буква Ղ ղ передает звонкий согласный, парный глухому согласному Խ խ [х]. Их разница только в том, что при произношении Խ խ голосовые связки не участвуют, а при произношении Ղ ղ они находятся в действии.
Ղուկաս (Гукас Лука) աղալ (молоть)
ղազախ (казах) մաղ (сито)
աղ (соль) կաղ (хромой)
խաղալ (играть) պաղպաղակ (мороженое)
խաղաղ (мирный) աքաղաղ (петух)
թաղում (похороны) պատառաքաղ (вилка)
պաղ (холодный) ղուրան (коран)

Буква Ը ը передает гласный звук [ǝ], который в русском языке произносится в неударных слогах. Произнесите бегло предложение: "Возьми карту со стены в моей комнате". В словах возьми, со, моей, комнате отмеченные буквы произносятся как неясный, неопределенный звук, который и есть Ը ը [ǝ].
В армянском языке звук ը обычно слышится между двумя согласными, но на письме не передается.
В словах գնալ (идти), գլուխ (голова), գրպան (карман), կռիվ (война) после первого согласного произносится звук ը (գընալ, գըլուխ, գըրպան, կըռիվ). В словах սանր (гребешок), մանր (мелкий), արկղ (ящик), աստղ (звезда) перед последним согласным произносится звук ը (սանըր, մանըր, արկըղ, աստըղ). В некоторых словах: խռմփալ (храпеть), թռվռալ (попрыгивать), փսփսալ (шептать) звук ը произносится либо после первого и второго (խըռըմփալ), либо после первого и третьего согласного (թըռվըռալ, փըսփըսալ).
В начале слова перед звукосочетаниями սկ, սթ, սպ, ստ, զգ, զբ обычно произносится звук ը, который на письме не обозначается:
произносится:

սկիզբ (начало) ըսկիզբ
սպիտակ (белый) ըսապիտակ
ստանալ (получать) ըստանալ
ստրուկ (раб) ըստրուկ
զբաղմունք (занятие) ըզբաղմունք
զգալ (чувствовать) ըզգալ
զգաստ (смирно) ըզգաստ

В начале слова ը пишется лишь в некоторых словах, например: ըմպանակ (рюмка), ընտանիք (семья), ընթրիք (ужин), ընտիր (избранный), ընկավ (упал), ըստ (по).
В конце слова ը является определенным артиклем.
Определенный артикль
В армянском языке существительное имеет категорию определенности и неопределенности. Категория определенности выражается при помощи определенных артиклей ը и ն, которые придают существительным определенный вид.
Существительное в определенном виде обозначает предмет, который знаком, известен. Отсутствие артикля является показателем неопределенного вида. Существительное գիրք (книга) без артикля выражает значение книги вообще.
Գիրք տուր նրան значит: Дай ему книгу (какую-нибудь, любую).
Однако գիրքը (с определенным артиклем) означает, что речь идет о знакомой, известной книге, следовательно, предложение Գիրքը տուր նրան будет означать: Дай ему книгу (уже известную, указанную) Определенный артикль ը прибавляется к словам, которые заканчиваются на согласный звук:
դանակ (нож) - դանակը աղ (соль) - աղը բառ (слово) - բառը բակ (двор) - բակը
Определенный артикль ն прибавляется к словам, которые заканчиваются на гласный звук:

քամի (ветер) քամին
կատու (кошка) կատուն
տղա (мальчик) տղան
գինի (вино) գինին

Иногда вместо артикля ը употребляется ն. Это происходит тогда когда начальным звуком следующего слова является гласный, например:
Գիրքը տուր (книгу дай), но: Գիրքն ընկավ (книга упала).
Гласный ը не принимает ударения, следовательно, если в конца слова имеется определенный артикль ը, то ударение падает на предпоследний слог:
հրապարա՛կը, սահմա՛նը, գագա՛թը, ընտանի՛քը,
При помощи определенного артикля происходит субстантивация других частей речи, например:
լավ գլխարկ хорошая шапка
լավը տուր նրան хорошую (книгу, шапку) дай ему
տաք կաթ горячее молоко
տաքը խմիր горячее (молоко) выпей
հինգ գիրք пять книг
հինգը տար пять (книг) унеси.

Прочитайте и переведите при помощи словаря.
Փոքրի՛կ տղա, գնա՛ բակ, խա՛ղ արա: Արա՛մ, գրի՛ր ութ տառ ու հինգ բառ։ Անտառում հազար թուփ կա: Հասմի՛կ, գնա՛ համալսարան: Անահի՛տ, գիրքը տու՛ր նրան: Նա հին սահնակ ունի: Սարը հինգ գագաթ ունի: Ղուկա՛ս, արկղը տա՛ր բակ: Գիրքն ու մատիտը տու՛ր նրան: Սասու՛ն, կարմիր մատիտն ա՛ռ ու գրի՛ր տասը բառ: Մատիտն ընկավ: Հրապարակն անուն ունի: Տղան լավ տուն ունի: Անտառում քանի՞ թուփ կա: Նա սահնակ ունի՞: Արամը սահնա՞կ ունի: Մատի՞տն ընկավ: Մատիտն ու՞ր ընկավ: Սարը քանի՞ գագաթ ունի:
Словарь
փոքրիկ- маленький կարմիր- красный
տղա- мальчик առ -возьми
խաղ արա- играй տասը -десять
գրիր- напиши ու՞ր -куда?
ութ -восемь անուն - имя
անտառ -лес տուր- дай
նրան -ему
Примечания к тексту
1. В армянском языке существительные с любым числительным
обычно употребляются в единственном числе: հինգ տղա, տասը
գիրք, հազար տուն:
2. Определенный артикль ն образует слог (произносится слитно)
с начальным гласным следующего слова: մատիտն ընկավ, Արամն
ունի.
3. Существительные в роли обстоятельства места, выражающего
направленность действия, употребляются в прямой форме без опре
деленного артикля: գնա տուն, գնա համալսարան, տար բակ, տար
անտառ.
4. Собственные имена в функции подлежащего употребляются
с определенным артиклем, а в функции обращения - с неопре
деленным:
Արամը տուն ունի: Արա՛մ, գրի՛ր հինգ բառ:
5. Подлежащее при глаголе-сказуемом կա (есть) и прямое дополнение при глаголе-сказуемом ունի обычно употребляются в неопределенном виде:
Բակում թուփ կա:
Ամանում կաթ կա:
Նա գիրք ունի:
Տղան տուն ունի:
6.Խաղ արա — составной глагол (дословно — делай игру) — синоним глагола խաղա.
Переведите на армянский язык:
Напиши десять букв и пять слов. Арам, сходи в университет. Отнеси книгу домой и дай ему. Старые сани отнеси в лес. У него есть десять карандашей. Книга упала?! Книга куда упала? У него есть книга. Дай ему горячее молоко. Красный карандаш упал? Красный карандаш куда упал? Возьми книгу и иди домой.

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

ЗНАКОМСТВО С МЕСТОИМЕНИЯМИ

Личные местоимения

Ես (я), դու (ты), նա (он, она, оно), ինքը (он сам, она сама), մենք (мы), դուք (вы), նրանք (они), իրենք (они сами).
Притяжательные местоимения
(или родительный падеж личных местоимений)
Իմ (мой), քո (твой), նրա (его), իր (свой,его), մեր (наш), ձեր (ваш), նրանց (их), իրենց (своих, их).
Вопросительные местоимения
Ո՞վ (кто?), ու՞մ (чей? чьи? кого? кому?), ովքե՞ր (кто? во мн. числе), ի՞նչ (что?), ինչե՞ր (что? во мн.числе), ո՞ր, ո՞րը (который? которые?), ինչպիսի՞ (какой? какие?), ու՞ր (куда? где?), որտե՞ղ (где?), քանի՞ (сколько?).
ВСПОМОГАТЕЛЬНЫЙ ГЛАГОЛ И СОСТАВНОЕ СКАЗУЕМОЕ
Вспомогательный глагол в армянском языке играет очень важную роль. Он участвует в образовании некоторых личных форм глагола, а также в образовании составного сказуемого.
В русском языке Я весел. Ты умен. - законченные предложения. В армянском языке соответствующие предложения образуются только при помощи вспомогательного глагола:
Ես ուրախ եմ: - Я (есть) веселый-
Դու խելացի ես: - Ты (есть) умный.
Вспомогательный глагол имеет формы настоящего и прошедшего времени.
Настоящее время
Ед. число Мн. число
I лицо եմ ենք
II лицо ես եք
III лицо է են
Все личные формы вспомогательного глагола в настоящем времени, за исключением третьего лица единственного числа (է), пишутся через букву ե (е), которая произносится как է (э).
Ես ուրախ եմ: Я весел. Մենք ուրախ ենք: Мы веселы.
Դու ուրախ ես: Ты весел. Դուք ուրախ եք: Вы веселы.
Նա ուրախ է: Он весел: Она весела. Նրանք ուրախ են: Они веселы.
Прошедшее время
Ед. число Мн. число
I лицо էի էինք
II лицо էիր էիք
III лицо էր էին

Все формы вспомогательного глагола в прошедшем времени пишутся через букву է. Между буквами է и ի надо произносить [j]: էի և [eji]
Ես ուրախ էի: Я был весел.
Դու ուրախ էիր: Ты был весел.
Նա ուրախ էր: Он был весел. Она была весела
Մենք ուրախ էինք: Мы были веселы.
Դուք ուրախ էիք: Вы были веселы
Նրանք ուրախ էին: Они были веселы

Запомните!
1. В предложении вспомогательный глагол ставится после
того слова, на которое падает логическое ударение: Ես ուրախ
եմ — Я весел; Ես եմ ուրախ — Весел я.
2. Вспомогательный глагол образует слог с конечным
согласным предыдущего слова: Ես ուրախ եմ; Ես ուրախ էի; Ես
էի ուրախ; Մենք էինք ուրախ:
Отрицательные формы вспомогательного глагола образуются при помощи частицы չ, которая прибавляется к положительным формам вспомогательного глагола.
Настоящее время Прошедшее время
I лицо չեմ չենք չէի չէինք
II лицо չես չեք չէիր չէիք
III лицо չէ (չի) չեն չէր չէին

Запомните!
В третьем лице единственного числа вспомогательный глагол имеет две отрицательные формы չէ и չի. Չի употребляется при спряжении личных форм, а в составе именного сказуемого обычно употребляется չէ, хотя не исключено также употребление չի.
Ես ուրախ չեմ: Ես ուրախ չէի
Դու ուրախ չես: Դու ուրախ չէիր
Նա ուրախ չէ (չի): Նա ուրախ չէր
Մենք ուրախ չենք: Մենք ուրախ չէինք
Դուք ուրախ չեք: Դուք ուրախ չէիք
Նրանք ուրախ չեն: Նրանք ուրախ չէին:
Прочитайте вслух:
Ես աշխատասեր եմ: Я трудолюбив.
Դու ուսանող ես: Ты студент.
Նա լավ ուսանող է: Он хороший студент.
Դու լավ ընկեր ես: Ты хороший товарищ.
Նա ուսուցիչ էր: Он был учителем.
Նա լավ ուսուցիչ էր: Он был хорошим учителем.
Նա վատ ուսանող է: Он плохой студент.
Նա վատ ուսանող չի: Он неплохой студент.
Մենք բարեկամներ էինք: Мы были друзьями.
Դուք լավ ընկերներ էիք: Вы были хорошими товарищами.
Դուք հին ընկերներ եք: Вы старые товарищи.
Նրանք իմ ուսուցիչներն են: Они мои учителя.
Դուք իմ լավ ուսուցիչներն եք: Вы мои хорошие учителя.
Իմ անունը Արմեն է: Мое имя Армен.
Քո անունը Գագի՞կ է: Твое имя Гагик?
Ես հիվանդ էի: Я был болен.
Ես հիվանդ չեմ: Я не был болен.
Դուք հիվա՞նդ էիք: Вы были больны?
Նրանք տխու՞ր էին: Они были грустны?
Քո գիրքը նո՞ր է: Твоя книга новая?
Ձեր տունը նո՞ր է: Ваш дом новый?
Ձեր տունը հեռու՞ է: Ваш дом далеко?
Ու՞ր է ձեր տունը: Где ваш дом?
Որտե՞ղ է ձեր տունը: Где ваш дом?
Ո՞վ է քո ընկերը: Кто твой товарищ?
Իմ ընկերը դու ես: Мой товарищ ты.
Դուք իմ ընկերներն եք: Вы мои товарищи.
Ովքե՞ր են քո ընկերները: Кто твои товарищи?
Ես լավ ընկերներ ունեմ: У меня хорошие товарищи (дословно:Я имею хороших товарищей).
Ո՞վ ունի լավ ընկերներ: У кого есть хорошие товарищи?
Երեխաները բակում են: Дети во дворе.
Երեխաները բակում էին: Дети были во дворе.
Երեխաները որտե՞ղ են: Где дети?
Հացը թարմ է: Хлеб свежий.
Թարմ հացը համեղ է: Свежий хлеб вкусный.
Տետրը մաքուր է: Тетрадь чистая.
Խաղողը քաղցր է: Виноград сладкий.
Սուրճը տաք է: Кофе горячий.
Խնձորը կարմիր է: Яблоко красное.
Կարմիր խնձորը համեղ չէ (չի): Красное яблоко невкусное.
Միսը թարմ էր: Мясо было свежее.
Միսը հին չէ (չի): Мясо не старое.
Ջուրը սառն է: Вода холодная.
Մեր ջուրը համեղ է: Наша вода вкусная.

Текст.
Прочитайте и переведите при помощи словаря. Օհանը երկու ձի ունի: Սա լավ ձի է: Լավ ձին սա չէ: Տունը երկու ելք ունի: Սա ձախ ելքն է, իսկ սա աջ ելքս է: Անուշ ջան, մի բաժակ տաք կաթ տուր ինձ: Երկինքը ջինջ էր: Կեսօրը մոտ է: Նրանց տունը շատ հեռու չէ: Վեպը շատ հետաքրքիր է: Սա շատ հետաքրքիր վեպ է: Նա շատ լավ ընկեր է:
Օհանը քանի՞ ձի ունի: Լավ ձին ո՞րն է: Տունը քանի՞ելք ունի: Ի՞նչն է քաղցր: Սա ինչպիսի՞ գիծ է: Նրանց տունը որտե՞ղ է: Որտե՞ղ է ձեր տունը: Սա ինչպիսի՞ վեպ է: Քո լավ ընկերը ո՞վ է: Սա ո՞ր ելքն է: Սա ո՞ր ճամփան է: Կաթը տա՞ք է: Կեսօրը հեռու՞ է: Երկինքը մաքու՞ր է:
Словарь
երկու два գիծ линия, черта
ձի лошадь սա этот
ելք выход մի один
ձախ левый բաժակ стакан
աջ правый երկինք небо
ջինջ ясный կարճ короткий
կեսօր полдень ճամփա дорога
մոտ близкий երկար длинный
հեռու далекий վեպ роман
շատ ֊ много, очень հետաքրքիր интересный
բրինձ рис

Примечания к тексту пережевать
1. Обычно существительное, являющееся частью именного
сказуемого, употребляется с неопределенным артиклем.
Սա լավ ձի է: Նա մեծ գոող է:
2. С притяжательными местоимениями, а так же со сло
вами աջ и ձախ существительное употребляется в опреде
ленном виде. Աջ произносится աչ.
3. Մի перед существительными является либо неопреде
ленным местоимением (один, какой-то, некий), либо числи
тельным (один).
Մի բաժակ ջուր — стакан воды.
4. Слово շատ перед прилагательными значит “очень”.
շատ համեղ — очень вкусный շատ հետաքրքիր — очень интересный
Переведите на армянский язык:
В доме два выхода (Дом имеет два выхода). Где левый выход? Где правый выход? У Огана хорошая лошадь. Это очень хорошая лошадь. Виноград очень сладкий. Это очень интересный роман. Он был хорошим товарищем. Ты очень хороший товарищ. Он не плохой товарищ. Книга очень интересная. Дай сладкое яблоко. Красное яблоко сладкое? Сколько у тебя друзей? Кто твои друзья? Ты мой товарищ? Мы хорошие друзья. Мы какие друзья? У него много хороших друзей.

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

3. Звукосочетание իա часто произносится как յա:
а) հեքիաթ (сказка) произносится հեքյաթ, կրիա (черепаха) - կրյա, խավիար (икра) - խավյար, օվկիանոս (океан) - օվկյանոս;
б) Անանիա - Անանյա, Զաքարիա - Զաքարյա, Մարիամ - Մարյամ, Եղիա - Եղյա.
ЧЕРЕДОВАНИЕ / ՀՆՉՅՈՒՆԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ
В армянском языке при словообразовании, когда ударение перемещается на новый конец слова, гласные ի, ու, ե (է), двузвучия յա, ույ, утратившие ударение, подвергаются чередованию.
Чередование “ի”
а) Гласный ի в односложных словах в закрытом слоге обычно
переходит в ը, который на письме не передается:
սիրտ (сердце) ս /ը/ րտային (сердечный)
թիվ (число) թ /ը/ վական (числительное)
գիծ (линия) գ/ը/ծել (чертить)
միտք (мысль) մ/ը/տածել (думать)
б) В конце многосложных слов в закрытом слоге ի обычно
выпадает:
ամուսին (супруг,супруга) ամուսնանալ (жениться, выйти замуж)
ամիս (месяц) ամսաթիվ (число месяца)
երկիր (страна) երկրագունդ (земной шар)
պանիր (сыр) պանրիկ (сырок)
պատիվ (честь) պատվոգիր (почетная грамота)
երգիչ (певец) երգչուհի (певица)
в) В открытом слоге ի иногда выпадает:
բարի (добрый) բարություն (доброта)
թերի (недостаточный) թերություն (недостаток)
գաղտնի (тайный) գաղտնարան (тайник)
թշնամի (враг) թշնամական (вражеский)
г) В открытом слоге (во многих словах) ի сохраняется:
ձի (лошадь) ձիավոր (всадник)
մի (один) միակ (единственный)
լի (полный) լիություն (обилие)
կղզի (остров) կղզիաբնակ (островитянин)

д) В открытом слоге в результате слияния ի с последующим
гласным ա получается: 1) ե (произносится է) - при словосложении.
2) двузвучие յա - при суффиксации.
Ոսկի - ա - գույն և ոսկեգույն
золото + цвет - золотистый
հոգի - ա - վիճակ և հոգեվիճակ
душа + состояние - душевное состояние
բարի - ա - գործ և բարեգործ
добрый + дело - делающий добро
գինի - ա - գործ և գինեգործ
вино + дело - винодел
աղավնի - ակ և աղավնյակ
голубь + (-ок) - голубок
որդի - ակ և որդյակ
сын + (-ок, -очек) - сыночек և ոսկեգույն - золотистый
հոգեվիճակ - душевное состояние

բարեգործ - делающий добро

գինեգործ - винодел
աղավնյակ - голубок
որդյակ - сыночек
Чередование “ու”
Гласный ու в односложных словах в закрытом слоге обычно переходит в ը, который на письме не передается:
սուտ (ложь) ս/ը/տել (лгать)
ջուր (вода) ջ /ը/ րածին (водород)
գունդ (шар) գ/ը/նդակ (мяч)
ձուկ (рыба) ձ/ը/կնիկ (рыбка)
б) В конце многосложных слов в закрытом слоге ու обычно
дает или переходит в ը, который на письме не обозначается.
Случаи выпадания:
գլուխ (голова) գլխավոր (главный)
անասուն (животное) անասնապահ (животновод)
ամուր (крепкий) ամրոց(крепость)
գարուն (весна) գարնան (весны)
հատուկ (особый) հատկապես (особенно)
Случаи перехода в ը:
սնունդ (пища) սն/ը/նդարար (питательный)
ծնունդ (рождение) ծն/ը/նդավայր (место рождения)
փախուստ (бегство) փախ/ը/ստական (беглец)
Գալուստ (Галуст) Գալ/ը/ստյան (Галстян)
в) В открытом слоге ու переходит в վ, если после ա следует
гласный звук.
ձու (яйцо) ձվի (яйца), ձվիկ (яичко)
լու (блоха) լվեր (блохи)
լեզու (язык) լեզվաբան (языковед)
կատու (кошка) կատվիկ (кошечка)
г) В многосложных словах в открытом слоге часто такого чере
дования не происходит:
թեկնածու (кандидат) թեկնածուական (кандидатский)
վերարկու (пальто) վերարկուի (родительныйпадеж վերարկու)

СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫХ / ԳՈՅԱԿԱՆՆԵՐԻ

ՀՈԳՆԱԿԻ ԹԻՎԸ/ МНОЖЕСТВЕННОЕ ЧИСЛО
Множественное число существительных образуется при помощи окончаний եր и ներ:
а) Окончание եր получают односложные существительные (в которых обычно происходит чередование гласных ի и ու:
քար (камень) քարեր
ժամ (час) ժամեր
լույս (свет) լույսեր
հայր (отец) հայրեր
մայր (мать) մայրեր
աչք (глаз) աչքեր
ձեռք (рука) ձեռքեր
թև (крыло) թևեր
սիրտ (сердце) սրտեր
գին (цена) գներ
վիզ (шея) վզեր
թիվ (число) թվեր
միտք (мысль) մտքեր
տուն (дом) տներ
գունդ (шар) գնդեր
ջուր (вода) ջրեր
ձու (яйцо) ձվեր
б) Окончание ներ получают многосложные существительные
տարի (год) տարիներ
ամիս (месяц) ամիսներ
գլուխ (голова) գլուխներ
բերան (рот) բերաններ
ատամ (зуб) ատամներ
ընտանիք (семья) ընտանիքներ
սեղան (стол) սեղաններ
անուն (имя) անուններ
քամի (ветер) քամիներ

Запомните!
В многосложных словах при образовании множествен
ного числа чередования не происходит. Исключение состав
ляет слово երկիր, в котором ի переходит в ը:
երկիր (страна) երկրներ
в) Некоторые односложные существительные получают окончание ներ:
դուռ (дверь) դռներ
ձուկ (рыба) ձկներ
մուկ (мышь) մկներ
եզ (вол) եզներ
բեռ (груз) բեռներ
գառ (ягненок) գառներ
թոռ (внук) թոռներ
ծոռ (правнук) ծոռներ
լեռ (гора) լեռներ
մատ (палец) մատներ
հարս (невестка) հարսներ
նուռ (гранат) նռներ
ռուս (русский) ռուսներ
г) Слова մարդ (человек) и կին (женщина) во множественном
числе имеют формы մարդիկ, կանայք.
Запомните!
Մարդ, մարդիկ надо читать մարթ, մարթիկ:
д) Во множественном числе окончание եր получают те сложные
существительные, последним компонентом которых является одно
сложное существительное:
դասագիրք (учебник) դասագրքեր
երկաթգիծ (железная дорога) երկաթգծեր
նախահայր (праотец) նախահայրեր
ծաղկեփունջ (букет) ծաղկեփնջեր

Запомните!
В многочисленных словах указанного типа перед окончанием множественного числа в закрытом слоге происходит чередование гласных ի и ու.
Текст.
Прочтите и переведите при помощи данного к тещ ту словаря.
Երևանում պայծառ աշուն է, իսկ Մոսկվայում ցուրտ է: Եվան կարևոր գործեր ունի: Մեր սենյակները մեծ են և լուսավոր: Ամեն տեղ բարի մարդիկ կան: Մեր լեռները հպարտ գագաթներ ունեն: Բոլոր աշակերտները նոր դասագրքեր ունեն: Հայաստանում շատ տեսարժան վայրեր կան: Մեր մարզում լավ արոտավայրեր կան:
Երևանում ցու՞րտ է: Ո՛չ, Երևանում տաք է, իսկ Մոսկվայում ցուրտ է: Կարևոր գործեր ո՞վ ունի: Ձեր սենյակները մե՞ծ են: Այո՛, մեր uենյակները մեծ են և լուսավոր: Դուք ինչպիսի՞ սենյակներ ունեք: Որտեղ կան բարի մարդիկ: Ովքե՞ր են քո դասընկերները: Ինչպիսի՞ գագաթներ ունեն մեր լեռները: Այսօր ու՞մ ծննդյան օրն է: Ո՞ր դռներն են բաց։ Բոլոր աշակերտները ի՞նչ ունեն: Հայաստանում ինչե՞ր կան: Որտե՞ղ կան լավ արոտավայրեր:
պայծառ - ясный մայրաքաղաք - столица

աշուն - осень հպարտ - гордый
իսկ - а (сочинительный союз) արոտավայր - пастбище

тельный союз)

ցուրտ - холод վայր - место
կարևոր - важный մարզ - регион, область
սենյակ - комната տեսարժան - достопримечательный

լուսավոր - светлый ամեն տեղ ֊ везде
դասընկեր - школьный товарищ

Пояснения к тексту
1. При однородных сказуемых вспомогательный глагол часто опускается. В предложении Սենյակները մեծ են և լուսավոր (Комнаты большие и светлые) вспомогательный глагол второго сказуемого (լուսավոր են) опущен.
2. Знак препинания ՝ здесь соответствует тире в русском языке: Երևանը՝ մեր մայրաքաղաքը (Ереван - наша столица).
МЕСТОИМЕННЫЕ АРТИКЛИ /ԴԵՐԱՆՎԱՆԱԿԱՆ ՀՈԴԵՐ/
Притяжательные артикли
Ստացական հոդեր
1. Притяжательными артиклями являются частицы ս для первого
лица, դ - для второго. Они выражают принадлежность и употреб
ляются вместо притяжательных местоимений իմ, քո:
իմ հայրը և հայրս
քո հայրը և հայրդ
իմ գիրքը և գիրքս
քո գիրքը և գիրքդ
իմ ընկերները և ընկերներս
քո ընկերները և ընկերներդ
Запомните!
а) Между артиклями ս или դ и предшествующим соглас
ным произносится ը, который на письме не передается. Հայրս
произносится հայրըս, գիրքս - գիրքըս.
б) Артикль դ произносится как глухой согласный տ.
Հայրդ надо произносить հայրըտ, գիրքըդ - գիրքըտ.
2. Для обозначения принадлежности предметов многим лицам
обычно употребляются формы множественного числа притяжатель
ных местоимений (притяжательные артикли в таких случаях упо
требляются лишь в разговорной речи). Например: наши книги -
մեր գրքերը, ваши товарищи - ձեր ընկերները, их дела -նրանց գործերը.
3. Притяжательные артикли употребляются со всеми падежными
формами и всегда могут быть заменены соответствующими притяжательными местоимениями:
տետրս և իմ տետրը (моя тетрадь)
տետրումս և իմ տետրում (в моей тетради)
տետրիցս և իմ տետրից (из моей тетради)
Артикли, определяющие лицо
Դիմորոշ հոդեր
1. Частицы ս и դ являются также артиклями, определяющими лицо.
Ս выражает значение первого лица: Ես՝ուսանողս, լավ ընկերներ ունեմ (Я, студент, имею хороших товарищей); Մենք՝ երիտասարդներս, աշխատասեր ենք (Мы, молодые, трудолюбивы).
Դ выражает значение второго лица: Դու՝ ուսանողդ, լավ ընկերներ ունես (Ты, студент, имеешь хороших товарищей); Դուք՝ երիտասարդներդ, աշխատասեր եք (Вы, молодые, трудолюбивы).
2. Надо отметить, что артикли ս и դ значение первого и второго
лица иногда выражают не совсем четко, поэтому они употребляются
параллельно с местоимениями ես, դու, մենք, դուք.
3. Указанные артикли значение первого и второго лица выража
ют подчеркнуто, когда употребляются с некоторыми местоимениями
и числительными. Например: բոլորս (мы все), բոլորդ (вы все),
յուրաքանչյուրս (каждый из нас), յուրաքանչյուրդ (каждый из вас),
երեքս (мы трое), երեքդ (вы трое), մեկս (один из нас), մեկդ (один из вас).
Артикли, определяющие лицо, чаще употребляются с местоимениями и числительными.
4. Личное местоимение ինքը (он сам) выражает значение
первого и второго лица также при помощи артиклей и и դ:
ինքս (я сам)
ինքդ (ты сам)
ինքը (он сам, она сама) ինքներս (мы сами)
ինքներդ (вы сами)
ինքները (они сами)
Прочитайте и переведите:
Ո՞վ է քո հայրը: Ո՞վ է հայրդ: Հայրս ուսուցիչ է: Իմ հայրը ուսուցիչ է: Քո մայրը ուսուցչուհի՞ է: Մայրդ ուսուցչուհի՞ է: Այո՛, մայրս ուսուցչուհի է:
Որդիդ աշխատասե՞ր է: Այո՛, որդիս աշխատասեր է: Իմ որդին աշխատասեր է:
Բնակարանդ հարմարավե՞տ է: Այո՛, բնակարանս շատ հարմարավետ է: Ո՛չ բնակարանս հարմարավետ չէ:
Վերարկուդ նո՞ր է: Քո վերարկուն նո՞ր է: Այո՛, վերարկուս նոր է: Ո՛չ, վերարկուս հին է:
Երեխաներդ որտե՞ղ են: Երեխաներս դպրոցում են:
Ամուսինդ նկարի՞չ է: Ո՛չ, ամուսինս բժիշկ է:
Ի՞նչ է քո անունը: Անունդ ի՞նչ է: Իմ անունը Աշոտ է: Անունս Աշոտ է:
Ընկերներդ որտե՞ղ են: Ընկերներս համալսարանում են:
Այսօր քո սիրտը տխու՞ր է: Ո՛չ, այսօր սիրտս ուրախ է: Այո՛, այսօր սիրտս տխուր է:
Ոտքերդ հոգնա՞ծ են: Այո՛, ոտքերս հոգնած են: Ո՛չ, ոտքերս հոգնած չեն:
Ուսուցիչդ ո՞վ է: Ուսուցիչս շատ բարի մարդ է:
ГЛАГОЛ/ԲԱՅ
Неопределенная форма глагола Անորոշ դերբայ
Неопределенная форма глагола в армянском языке имеет окончания ել и ալ:
գրել(писать) խաղալ (играть)
վազել (бежать) գնալ (идти)
խմել (пить) զգալ (чувствовать)
նստել (сидеть) եռալ (кипеть)
По этим окончаниям определяется спряжение глагола: ել - I спряжение, ալ - II спряжение.
Окончания ել и ալ одновременно являются глаголообразующими суффиксами: образуют глаголы в основном от существительных и прилагательных. Например:
երազ (сон) երագել(мечтать)
գիշեր (ночь) գիշերել (ночевать)
ճաշ(обед) ճաշել(обедать)
ժպիտ (улыбка) ժպտալ(улыбаться)
ազատ (свободный) ազատել (освобождать)
կանաչ (зеленый) կանչել (зеленеть)
կաղ(хромой) կաղալ(хромать)
լուսավոր (светлый) լուսավորել (освещать)

Надо знать, что, когда от существительных образуются глаголы, часто к словообразовательной основе прибавляется сложный суффикс անալ /ան+ալ/, который выражает значение становления, превращения.
քար (камень) քարանալ (каменеть)
փոշի (пыль) փոշիանալ (превращаться в пыль)
ընկեր (товарищ) ընկերանալ (подружиться)
բարի (добрый) բարիանալ (добреть)
մեծ (большой) մեծանալ (становится большим, расти).
Неопределенная форма глагола в армянском языке может употребляться как обозначение, название действия. Например:
Վազելը օգտակար է: - Бежать полезно (Бег полезен).
Երկար սպասելը դժվար է: - Долго ждать трудно (Долгое ожидание трудно).
В значении названия действия неопределенная форма глагола Получает определенный артикль и склоняется как имя существительное. Например: глагол սովորել (учиться) может иметь формы: սովորելը (учение, учеба), սովորելու (учения, учебы), սովորելուց (от учения, от учебы), սովորելով (учением, учебой).
ВРЕМЕНА ГЛАГОЛА: ПРОСТЫЕ И СОСТАВНЫЕ ФОРМЫ
ԲԱՅԻ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐԸ՝ ՊԱՐԶ ԵՎ ԲԱՂԱԴՐՅԱԼ ՁԵՎԵՐ
Настоящее и прошедшее несовершенное времена изъявительного наклонения Սահմանական եղանակի ներկա և անկատար անցյալ ժամանակները
Личные формы глагола в армянском языке образуются либо путем прибавления к глагольной основе личных окончаний (простые временные формы), либо путем сочетания деепричастий и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени (составные временные формы).
Формы настоящего и прошедшего несовершенного времен изъявительного наклонения образуются от деепричастия настоящего времени и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени.
Чтобы образовать деепричастие настоящего времени (անկատար դերբայ), надо вместо окончаний инфинитива ել и ալ к глагольной основе прибавить окончание ում (գրել և գրում, խաղալ և խաղում, վագել և վազում и т.д.).
Настоящее время
Ներկա ժամանւսկ
գրում եմ գրում ենք
գրում ես գրում եք
գրում է գրում են
խաղում եմ խաղում ենք
խաղում ես խաղում եք
խաղում է խաղում են
Настоящее время изъявительного наклонения обозначает действие, которое совершается в момент речи.
Երեխան խաղում է։ Ребенок играет.
Աշակերտը գրում է: Ученик пишет.
Մենք գնում ենք: Мы идем.
Դուք երգում եք: Вы поете.
Прошедшее несовершенное время
Անցյալ անկատար ժամանակ
գրում էի գրում էինք
գրում էիր գրում էիք
գրում էր գրում էին
խաղում էի խաղում էինք
խաղում էիր խաղում էիք
խաղում էր խաղում էին
Прошедшее несовершенное время обозначает действие, которое происходило (но не завершилось) до момента речи. Этой форме в русском языке соответствует прошедшее время глаголов несовершенного вида.
Երեխան խաղում էր: Ребенок играл.
Աշակերտը գրում էր: Ученик писал.
Մենք գնում էինք: Мы шли.
Դուք երգում էիք: Вы пели.
Отрицательное спряжение
Ժխտական խոնարհում
Отрицательное спряжение настоящего и прошедшего несовер шенного времен изъявительного наклонения образуется при помощи отрицательных форм вспомогательного глагола, которые употреб ляются перед деепричастием настоящего времени:
գրում եմ չեմ գրում
գրում ես չես գրում
գրում է չի գրում
գրում ենք չենք գրում
գրում եք չեք գրում
գրում են չեն գրում
գրում էի չէի գրում
գրում էիր չէիր գրում
գրում էր չէր գրում
գրում էինք չէինք գրում
գրում էիք չէիք գրում
գրում էին չէին գրում
Запомните
1. Таким же способом образуется отрицательное спряжение всех составных временных форм изъявительного накло нения.
2. Из двух отрицательных форм вспомогательного глагола в третьем лице настоящего времени չէ и չի при отрицательном спряжении составных временных форм употребляется только չի.
Суффиксация. Суффиксы իկ, իչ, ուհի, անոց, ություն
Суффикс իկ служит для образования от основ прилагательных и существительных прилагательных и существительных с уменьшительно-ласкательным значением:
քույր - сестра քույրիկ- сестричка
հավ - курица հավիկ- курочка
պապ - дед պապիկ - дедушка
մատ - палец մատիկ - пальчик
լավ - хороший լավիկ - хорошенький
սիրուն - красивый սիրունիկ - красивенький
բարակ - тонкий բարակիկ - тоненький
Суффикс իչ служит для образования от глагольных основ существительных и прилагательных со значением действующего лица или орудия действия:
երգել петь երգիչ певец
քննել исследовать քննիչ следователь
ուսուցանել обучать ուսուցիչ учитель
մարզել тренировать մարզիչ тренер
շարժել двигать շարժիչ двигатель
հաշվել считать հաշվիչ счетчик
սրել точить սրիչ бритва
գրավել завоевать գրավիչ пленительный
հուզել волновать հուզիչ волнующий
վարակել заражать վարակիչ заразительный
Суффикс ուհի служит для образования от основ существительных со значением действующего лица названий лиц женского пола:
բժիշկ врач բժշկուհի женщина -врач
աշակերտ ученик աշակերտուհի ученица
բանաստեղծ поэт բանաստեղծուհի поэтесса
բանվոր рабочий բանվորուհի работница
նկարիչ художник նկարչուհի художница
բնակիչ житель բնակչուհի жительница
Запомните!
Перед суффиксом ուհի суффикс իչ подвергается чередованию: гласный ի выпадает.
Суффикс անոց служит для образования слов со значением места:
հիվանդ больной հիվանդանոց больница
հյուր гость հյուրանոց гостиница
արվեստ искусство արվեստանոց мастерская
ամառ лето ամառանոց дача
Суффикс ություն служит для образования отглагольных существительных, существительных с абстрактным значением признака предмета и со значением собирательности:
տանել убить սպանություն убийство
օգնել помогать օգնություն помощь
աժան жестокий դաժանություն жестокость
նոր новый նորություն новость
մարդիկ люди մարդկություն человечество
երիտասարդ молодой երիտասարդություն молодежь
ուսանող студент ուսանողություն студенчество
Текст.
Прочитайте текст и переведите при помощи словаря.
ՄԵՐ ԸՆՏԱՆԻՔԸ
Մեր ընտանիքը մեծ է, ես ունեմ հայր, մայր, պապիկ, տատիկ, երկու քույր և եղբայր: Մենք բոլորս միասին ենք ապրում և լավ բարեկամներ ենք:
Հաճախ մեզ այցելում են մորաքույրս և մորեղբայրս, հորաքույրս և հորեղբայրս:
Հայրս բժիշկ է: Նա աշխատում է հիվանդանոցում: Նա շատ զբաղված է և շատ է սիրում իր աշխատանքը:
Մայրս ուսուցչուհի է: Նա նույնպես շատ է աշխատում, սիրում է դպրոցը և իր աշակերտներին:
Երկու քույրիկներս դպրոցականներ են:
Եղբայրս ուսանող է և սովորում է համալսարանում: Նա ամեն օր դասախոսություններ է լսում, իսկ հունվարին և հունիսին քննություններ է հանձնում: Նա միայն լավ և գերազանց գնահատականներ է ստանում:
Պապիկս ծեր է, թոշակ է ստանում և չի աշխատում: Նա ամեն առավոտ մարզանք է անում և շատ առողջ է: Պապիկս խնամում է մեր այգին և գեղեցիկ ծաղիկներ է աճեցնում:
Տատիկս զբաղվում է տնային գործերով և լավ ճաշեր է պատրաստում:
Երեկոները մենք հեռուստացույց ենք դիտում, կարդում ենք կամ զրուցում: Диалоги.
- Ձեր ընտանիքը մե՞ծ է:
- Այո, մեր ընտանիքը մեծ է. ես ունեմ հայր, մայր, պապիկ, տատիկ, երկու քույր և մեկ եղբայր:
- Դուք բոլորդ միասի՞ն եք ապրում:
- Այո, և շատ գոհ ենք: Մենք բոլորս լավ բարեկամներ ենք:
- Իսկ ուրիշ հարազատներ ունե՞ս:
- Այո՛, ես ունեմ մի հորաքույր, երկու մորաքույր, երկու մորեղբայր /քեռի/ և երեք հորեղբայր: Նրանք հաճախ գափս են մեր տուն, մենք նույնպես այցելում ենք նրանց:
- Որտե՞ղ են աշխատում ծնողներդ:
- Հայրս բժիշկ է, նա աշխատում է հիվանդանոցում, իսկ մայրս ուսուցչուհի է և աշխատում է դպրոցում:
- Իմ մայրիկը նույնպես ուսուցչուհի է, իսկ հայրս նկարիչ է. նա աշխատում է թատրոնում:
- Դու եղբայր ունե՞ս:
- Այո՛, ես երկու եղբայր և երկու քույր ունեմ:
- Ի՞նչ են անում նրանք:
- Եղբայրներս ծառայում են Ազգային բանակում: Մեծ քոյրս դերասանուհի է, իսկ փոքրը՝ աշակերտուհի:
- Որտե՞ղ է աշխատում մեծ քույրդ:
- Նա աշխատում է դրամատիկական թատրոնում: Մեծ քույրս ամուսնացած է և երկու երեխա ունի:
Пояснение к тексту
1. Слова Եղբայր, առողջ, կարդալ надо читать եխպայր, առոխչ,
կարթալ (здесь имеет место оглушение звонких согласных).
2. Այցելում են մեզ — посещают нас.
3. Հունվարին, հունիսին — в январе, в июне; от всех назва
ний месяцев можно образовать обстоятельство времени пу
тем прибавления окончания ին (родительно-дательный па
деж). Названия месяцев: հունվար (январь), փետրվար (фев
раль), մարտ (март), ապրիլ (апрель), մայիս (май), հունիս
(июнь), հուլիս (июль), օգոստոս (август), սեպտեմբեր (сентябрь), հոկտեմբեր (октябрь), նոյեմբեր (ноябрь), դեկտեմբեր (декабрь).
4. Մարզանք է անում - делает зарядку.
5. Զբաղվում է գործերով — занимается делами.
6. Գալիս են - приходят.
Неправильные глаголы գալ (приходить), տալ (дать, давать), լալ (плакать) настоящее и прошедшее несовершенное времена образуют от деепричастия с окончанием իս: գալիս, տալիս” լալիս (окончание прибавляется к инфинитиву).
7. В армянском языке словам дядя и тетя,
обозначающим родство, соответствуют слова: մորեղբայր или
քեռի (брат матери), հորեղբայր (брат отца), մորաքույր (сестра
матери), հորաքույր (сестра отца).
8. Մեծ քույր — старшая сестра, մեծ եղբայր — старший брат;
փոքր քույր — младшая сестра, փոքր եղբայր — младший брат.
9. Ի՚՚՞նչ է անում: — Что делает? Чем занимается?
10. Ամուսնացած է — замужем, женат.
Քույրս ամուսնացած է: — Сестра замужем.
Եղբայրս ամուսնացած է: — Брат женат.
Переведите на армянский язык:
Наша семья большая. Мы все хорошие друзья. Мы живем вместе. Часто нас посещают дяди и тети. Мой отец врач. Он любит свою работу. Моя мать тоже очень любит свою работу. Она учительница и работает в школе. Мой старший брат студент, он учится в университете и получает только хорошие оценки. Мой младший брат служит в национальной армии. Моя младшая сестра
— школьница. Дедушка получает пенсию. Он выращивает красивые цветы. Бабушка занимается домашними делами. Вечером мы все вместе смотрим телевизор. Твой отец художник? Твоя сестра артистка? Она замужем, и имеет двоих детей. Кто твой отец? Где работает твоя мать? Что делает твой старший брат? Твой дедушка здоров? Он работает? Сколько у тебя сестер?

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

этим - դրանց
этих этим նրանց
тех тем
3. Дательный падеж личных местоимений (а также указательных) в предложении употребляется:
а)в роли прямого дополнения:
սիրում է - любит Ինձ- меня
քեզ- тебя
տեսնում է - видит
նա նրան - его, ее
իրեն - самого (его), саму (ее)
պատժում է - наказывает մեզ - нас
ձեզ - вас
գովում է - хвалит նրանց - их
իրենց - самих (их)
б)в роли косвенного дополнения:
հանձնում է сдает ինձ(ко) мне
քեզ(к) тебе
նվիրում է дарит
նա նրան(к) (н)ему (н)ей
իրեն(к) самому (ему), самой (ей)
մոտենում է подходит մեզ(к) нам
ձեզ(к) вам
պատմում է рассказывает նրանց (к) (н)им
իրենց(к) самим (им)
в)с некоторыми послелогами: մոտ (около), հետ (с, вместе с), պես (как, подобно), չափ (в размере, с , со), համար (для), а также с предлогами հօգուտ (в пользу), հանուն (во имя), հանձինս (в лице).
Надо отметить, что местоимения III лица с указанными предлогами и послелогами употребляются в форме родительного падежа (т. е. в качестве притяжательных местоимений).
Примеры:
ինձ մոտ - у меня
ինձ հետ - со мной
քեզ համար - для тебя
քեզ պես - как ты
մեզ վրա - на нас
մեզ համար - для нас
ձեզ չափ - как вы (сколько вы)
ձեզ պես - как вы
նրա մոտ у него, у нее
իր համար - для самого (него), для самой (нее)
հօզուտ քեզ - в пользу тебе, (в твою пользу)
հանուն ձեզ - во имя вас, ради вас
հանուն ինձ - во имя меня, ради меня
հանձինս մեզ - в нашем лице
հանուն նրա - во имя него (нее), ради него (нее)
Факторы, при которых существительное употребляется в определенном или неопределенном виде
Գործոններ, որոնց առկայությամբ գոյականն օգտագործվում է որոշյալ կամ անորոշ առումով
Категории определенности и неопределенности свойственны только именительному и родительно-дательному падежам имен существительных.
I. Существительное обычно употребляется в определенном виде если:
1.название предмета уже упоминалось в речи, например:
Բակում խաղում էր մի փոքրիկ տղա:
Տղան մեզ չէր նայում:
(Во дворе играл маленький мальчик. Мальчик на нас не смотрел).
Անահիտը ծաղիկներ էր հավաքում:
Ծաղիկները շատ գեղեցիկ էին:
(Анаит собирала цветы. Цветы были очень красивыми).
2.имеют определения, выраженные:
а) превосходной степенью прилагательного: ամենամեծ քաղաքը - самый большой город ամենաբարձր լեռը - самая высокая гора ամենալավ տղան - самый хороший мальчик ամենահամեստ մարդը - самый скромный человек
б)родительно-дательным падежом существительных, а также
других частей речи, выступающих в роли несогласованного
определения:
Երևանի շենքերը, ջուրը, փողոցները здания, вода, улицы Еревана համալսարանի ուսանողները, դասախոսները студенты, преподаватели университета աշնան բերքը, գույները, քամիները урожай, цвета, ветры осени
в)указательными (в основном այս, այդ, այն, նույն) и определительными (в основном բոլոր, ողջ, ամբողջ) местоимениями:
այս քաղաքը, տունը, մարդը этот город, дом, человек բոլոր գրքերը, հարցերը, ընկերները все книги, вопросы, товарищи
Запомните!
Существительные, выражающие значение времени: շաբաթ (неделя, суббота), ամիս, տարի, առավոտ, երեկո, ամառ, ձմեռ, գարուն, աշուն, գիշեր, կեսօր, выступая в роли обстоятельства времени, часто употребляются в неопределенном виде, несмотря на наличие определений, выраженных указательными местоимениями.
Примеры:
Այս տարի նա ավարտում է դպրոցը:
В этом году он кончает школу.
Այդ գիշեր նա կարդում էր քո գիրքը:
В эту ночь (этой ночью) он читал твою книгу.
Այն շաբաթ ես հիվանդ էի:
В ту неделю (на той неделе) я была больна.
Այս ձմեռ ես չէի մրսում:
В эту зиму (этой зимой) я не мерзла.

г) некоторыми словами, которые выражают значение определенности:

նախորդ - предыдущий Նախորդ զեկուցումը, օրը, հարցը: Предыдущий доклад, день, вопрос. հաջորդ - следующий Հաջորդ դասը, ընկերը, շարքը: Следующий урок, товарищ, ряд. վերջին - последний Վերջին մեքենան, կանգառը, էջը: Последняя машина, остановка, страница. նշված - отмеченный Նշված անունը, բառը, վերնագիրը: Отмеченное имя, слово, заглавие.

II. Существительное обычно употребляется в неопределенном виде:
1.Если название предмета в речи упоминается впервые:
Նա հագնում է նոր վերարկու և գեղեցիկ կոշիկներ:
Он носит новое пальто и красивые туфли.

2.Если название предмета употребляется лишь в номинативной функции:
և Ասա մի քանի մրգերի անուններ:
և Խնձոր, դեղձ, տանձ, խաղալ, ծիրան:
Скажи несколько названий фруктов.
Яблоко, персик, груша, виноград, абрикос.
3.Если название предмета употребляется в значении части
целого.
Նախաճաշի ժամանակ ես ուտում եմ հաց, կարագ, մեղր, խմում եմ սուրճ:
Во время завтрака (за завтраком) я ем хлеб, масло, мед, пью кофе 4.Если существительные имеют определения, выраженный:

а) неопределенными местоимениями: ինչ-որ, ինչ-ինչ, որոշ, (ка
кой-то, некоторый), ուրիշ, այլ (другой, иной), որևէ, որևիցե (какой-
нибудь), մի քանի (несколько).

б) определенными местоимениями:
ամեն, ամեն մի, յուրաքանչյուր (каждый, всякий),

в)отрицательным местоимением
ոչ մի (никакой),

г)вопросительным местоимением
քանի՞ (сколько?).
Նա ինչ-որ գիրք էր թերթում:
Он листал какую-то книгу.
Բակում մի քանի տղաներ ծառ էին տնկում:
Во дворе несколько мальчиков сажали деревья.
Յուրաքանչյուր քաղաքացի կատարում է իր պարտականությունը:
Каждый гражданин выполняет свой долг.
Ոչ մի մայր պատերազմ չի ուզում:
Ни одна мать не хочет войны.
Դու քանի՞ ընկեր ունես:
Сколько у тебя друзей?
Текст
ՄԵՐ ԲՆԱԿԱՐԱՆԸ
Ես ապրում եմ քաղաքի կենտրոնում: Մեր բնակարանը գտնվում է մի գեղեցիկ նորակառույց շենքում: Մեր շենքը տասհարկանի է: Ներքևի հարկում կա մթերային խանութ և ժամանակակից լվացքատուն: Մթերային խանութն ունի կաթնեղենի, ձկնեղենի, մսի և հրուշակեղենի բաժիններ:
Մեր շենքի բնակիչները հաճախ են իրենց սպիտակեղենը հանձնում լվացքատուն և մեկ-երկու օր անց ստանում են մաքուր և արդուկած վիճակում: Մեր շենքում կա կենտրոնական ջեռուցում, աղբատար խողովակ, վերելակ:
Ես բնակվում եմ երրորդ հարկում: Մեր բնակարանը երեքսենյականոց է: Մենք ունենք ընդհանուր սենյակ և երկու ննջասենյակ: Ընդհանուր սենյակի աջ կողմում մեր խոհանոցն է, իսկ խոհանոցի աջ կողմում գտնվում են լողասենյակը և զուգարանը:
Մեր ընդհանուր սենյակի և ննջասենյակների կահույքը նոր է: Հայրիկի ննջասենյակը միաժամանակ աշխատասենյակ է: Այդտեղ հայրիկը առանձնանում է և աշխատում: Սենյակի ձախ պատի մոտ գրապահարանն է, իսկ գրապահարանի դիմաց՝ գրասեղանը: Ննջասենյակում մահճակալներ ու զգեստապահարաններ կան։ Մեր ընդհանուր սենյակում կա մի մեծ սեղան, գեղեցիկ պահա-
րաններ, բազմոց, բազկաթոռներ, աթոռներ և գունավոր հեռուստացույց:
Մեր բնակարանի առաստաղը բարձր է, բոլոր սենյակները լուսավոր են, արևոտ:
իմ սենյակի պատուհանը բացվում է Մեծ և Փոքր ՄասիսներիԱրարատյան դաշտի վրա:
Ես երբեմն կանգնում եմ պատուհանի մոտ ու երկար նայում սքանչելի տեսարանին:
Մեր բնակարանը շատ հարմար է թե՛ լավ աշխատելու, թե՛ հանգստանալու համար:

Словарь
նորակառույց-новостройка
նորակառույց շենք-новое здание
տասհարկանի-десятиэтажный
կաթնեղեն-молочные изделия
հրուշակեղեն-кондитерские изделия
ձկնեղեն-рыбные изделия (продукт)
ժամանակակից լվացքատուն-современная прачечная
օգտագործված սպիտակեղեն-использованное белье
մեկ-երկու օր անց-через день-два
արդուկած վիճակում-в выглаженном виде
կենտրոնական ջեռուցում -центральное отопление
աղբատար խողովակ-мусоропровод (աղբատար надо читать ախպատար)
երեքսենյականոց-трехкомнатная
ննջասենյակ-спальня
աշխատասենյակ-кабинет
զգեստապահարան-гардероб
գրապահարան-книжный шкаф
գրասեղան- письменный стол
Թե...թե- сочинительный союз,которому в русском языке соответствует сочинительный союз и... и.
Диалоги
- Բարև՛ Հա՛յկ, ու՞ր ես գնում:
- Բարև՛, Արմե՛ն, ես տուն եմ գնում:
- Որտե՞ղ է ձեր տունը:
- Քաղաքի հյուսիսային ծայրամասում է, բայց դա շատ լավ տեղ է:
- Դա ձե՞ր տունն է:
- Ո՛չ, մենք ապրում ենք նորակառույց շենքում:
- Ձեր շենքը բազմահա՞րկ է:
- Այո՛, մեր շենքը տասհարկանի է, բայց մեր բնակարանը երրորդ հարկում է:
- Ձեր շենքի մոտ խանութներ, կենցաղային սպասարկման կետեր կա՞ն:
- Այո՛, իհարկե, մեր շենքի առաջին հարկում մթերային խանութ կա, լվացքատուն, վարսավիրանոց և կարի արհեստանոց:
- Ի՞նչ բաժիններ ունի ձեր մթերային խանութը:
- Կաթնեղենի, հրուշակեղենի, մսի, ձկնեղենի, հանքային ջրերի և հյութերի բաժիններ:
- Հրուշակեղենի բաժնում համեղ թխվածքներ լինու՞մ են:
- Այո՛, մեր խանութի հրուշակեղենի բաժնում բազմապիսի և համեղ թխվածքներ են լինում:
- Ձեր լվացքատունը լա՞վ է աշխատում:
- Այո՜, լավ է աշխատում և մեր տնտեսուհիներին շատ է օգնում: Նրանք մեծ լվացքը հանձնում են լվացքատուն և մեկ-երկու օր հետո ստանում են մաքուր և արդուկած վիճակում:
- Դուք քանի՞ սենյակ ունեք:
- Մենք երեք սենյակ ունենք, մեր բնակարանը երեքսենյականոց է:
- Ձեր սենյակները լուսավո՞ր են:
- Մեր ընդհանուր սենյակը շատ լուսավոր է, բայց ննջասենյակներում արևն ընկնում է միայն երեկոյան:
- Ձեր բնակարանի կահույքը նո՞ր է:
-Այո՛, մեր կահույքը նոր է: Ննջասենյակներում կան մահճակալներ, զգեստապահարաններ, գրադարակներ: Հայրիկի ննջասենյակը միաժամանակ աշխատասենյակ է, այդ պատճառով էլ այնտեղ գրապահարան և գրասեղան կա:
Ընդհանուր սենյակում մի մեծ սեղան կա, պահարաններ, բազկաթոռներ, աթոռներ և հեռուստացույց: Մենք ավելորդ իրեր չենք սիրում, բայց բոլոր անհրաժեշտ հարմարություններն ունենք:
- Տեսնում եմ, որ դու հավանում ես ձեր բնակարանը:
- Ճիշտ է, մեր բնակարանն ինձ դուր է գալիս: Այնտեղ կարելի է և լավ հանգստանալ, և լավ աշխատել:
Словарь
հյուսիսային ծայրամաս - северный конец, край
շատ լավ- очень хороший
բազմահարկ- многоэтажный
կենցաղային սպասարկման - пункт бытового
/կենցաղսպասարկման/ կետ обслуживания
կարի արհեստանոց- швейная мастерская
հանքային ջուր- минеральная вода
արևե ընկնում է- солнце падает (попадает)
այդ պատճառով- поэтому
անհրաժեշտ հարմարություն - необходимое удобство
Դու հավանում ես բնակարանը- Квартира нравится тебе.
հավանել- переходный глагол, поэтому
существительное բնակարան является прямым объектом, субъектом же является лицо, кому этот прямой объект нравится (դու).
Բնակարանն ինձ դուր է - Квартира мне нравится. գալիս:
դուր գալ- сложносоставной глагол,
непереходный.
Переведите на армянский язык:
Ты живешь в центре города, а я живу на северной окраине города. Наша квартира находится в новом здании. Это многоэтажное здание. Наша квартира на втором этаже. На первом этаже нашего здания есть продуктовый магазин, парикмахерская, швейная мастерская. В продуктовом магазине есть много отделов. Здесь всегда продаются свежие молочные изделия и вкусное печенье. В нашем здании есть центральное отопление, лифт, мусоропровод. Наша прачечная работает хорошо и очень помогает хозяйкам. Они часто большую стирку сдают в прачечную.
Наша квартира трехкомнатная. У нас новая мебель. В спальных комнатах есть кровати, гардеробы, книжные полки. В спальне отца есть большой книжный шкаф и письменный стол. Его спальня одновременно и кабинет. Здесь он работает и отдыхает.
Мебель нашей общей комнаты красивая и удобная. У нас нет лишних вещей, мы не любим лишние вещи. У нас есть все необходимые удобства.
Наша квартира светлая, солнечная. Окно моей комнаты большое и открывается на Араратскую долину и гору Масис.

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

ИМЯ ЧИСЛИТЕЛЬНОЕ/ /ԹՎԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ

Числительные в армянском языке бывают количественные (քանակսւկան), порядковые (դասական), распределительные (բաշխական) и дробные (կոտորակային).
1. Количественные (քանակական) числительные отвечают на вопросы: քանի՞, ինչքա՞ն, որքա՞ն (сколько?).
Количественные числительные по своей словообразовательной структуре бывают простые, суффиксальные, сложные и сложносос-
тавные.
1) Простые числительные состоят из одного корня:
1 մեկ, մի
2 երկու, երկուս
3 երեք
4 չորս
5 հինգ
6վեց
7յոթ
8ութ
9ինը, ինն
10տասը, տասն, տաս
20քսան
100հարյուր
1000հազար
1000000միլիոն
1000000000միլիարդ

Запомните!
а)Числительное երկուս употребляется только при субстантивации.
б)Параллельные формы ինը, ինն употребляется в следующих случаях: если начальный звук следующего слова согласный, то употребляется форма ինը (ինը տղա, ինը կոպեկ), если же начальный звук следующего слова гласный, то
Употребляется форма ինն (ինն աղջիկ, ինն օր, ինն ամիս). в)Числительное տասը имеет параллельные формы տասն и տաս. В составе сложных слов (иногда и самостоятельно)
Употребляется форма տասն, которая была принята в древне армянском языке. Форма տաս проникла в литературный язык из разговорной речи и конкурирует с формой տասը.
г) Числительное մի одновременно является нeопрeделенным местоимением и употребляется в роли неопределенного артикля. В предложении Մի գիրք տուր ինձ значение մի можно понимать двояко: Дай мне одну книгу и Дай мне какую-нибудь книгу. Մի воспринимается как числительное, когда является носителем логического ударения.
2.Суффиксальные числительные образованы при помощи суф
фикса սուն (десять):
30 երեսուն
40 քառասուն
50 հիսուն
60 վաթսուն
70 յոթանասուն
80 ութսուն
90 իննսուն

3.Сложные числительные образуются при помощи сочетания десятков и единиц таким же образом, как и в русском языке. Таким способом образованы числительные от 11 до 99.
11 տասնմեկ(произносится տասնըմեկ)
12 տասներկու
13 տասներեք
14 տասնչորս (произносится տասեըչորս)
15 տասնհինգ (произносится տասնըհինգ)
16 տասնվեց(произносится տասնըվեց)
17 տասնյոթ(произносится տասնըյոթ)
18 տասնութ
19տասնինը (տասնինն)
21քսանմեկ
25քսանհինգ
29քսանինը (քսանինն)
31երեսունմեկ
34երեսունչորս
41քառասունմեկ
46քառասունվեց
51հիսունմեկ
57հիսունյոթ
61 վաթսունմեկ
62 վաթսուներկու
71յոթանասունմեկ
77յոթանասունյոթ
81ութսունմեկ
84ութսունչորս
91իննսունմեկ
4. Сложносоставные числительные (все числительные выше ста) состоят из двух и более отдельных слов:
101հարյուր մեկ
105հարյուր հինգ
110հարյուր տաս
115հարյուր տասնհինգ
200երկու հարյուր
203երկու հարյուր երեք
225երկու հարյուր քսանհինգ
300երեք հարյուր
400չորս հարյուր
588հինգ հարյուր ութսունութ
1987հազար ինը հարյուր ութսունյոթ
25791քսանհինգ հազար յոթ հարյուր իննսունմեկ
540624հինգ հարյուր քառասուն հազար վեց հարյուր քսանչորս
2. Порядковые (դասական) числительные по своей структуре суффиксальные. Они образуются от количественных числительных при помощи суффиксов րորդ и երորդ. Суффикс րորդ образует порядковые числительные երկրորդ (от երեք), չորրորդ (от չորս). Остальные порядковые числительные образуются при помощи суффикса երորդ:
հինգերորդ, վեցերորդ, յոթերորդ, ութերորդ, իններորդ, տասերորդ (а также տասներորդ) տասնմեկերորդ, տասներկուերորդ, տսաներեքերորդ, տասնչորսերորդ, տասնհինգերորդ, քսաներորդ, քսանութերորդ, երեսունիններորդ и т.д. Исключение составляет порядковое числительное աոաջին (первый).
При образовании составных порядковых числительных суффикс օրորդ присоединятся к последнему компоненту. Например: երկու հարյուր հինգերորդ (205-ый), հազար յոթ հարյուր յոթանասունհինգերորդ (1775-ый)
Порядковые числительные на письме обозначаются: 1) римскими цифрами, 2) арабскими цифрами; 3) буквами армянского алфавита. При обозначении арабскими цифрами после цифры ставится соединительная черточка и пишется буквосочетание -րդ; например, 2-րդ (երկրորդ), 8-րդ (ութերորդ), 55-րդ (հիսունհինգերորդ). Порядко
вое числительное առաջին на письме обычно обозначается римской цифрой, а при обозначении арабской цифрой пишется I-ին. Однако эта форма омонимична, т. к. одновременно выражает значение да тельного падежа субстантивного употребления числительного 1-ին (մեկին); например: սեպտեմբերի 1-ին (մեկին) - первого сентября
ժամը 1-ին (մեկին) — в час, в первом часу.
Иногда в роли порядковых числительных употребляются буквы армянского алфавита, которые с V по XVI век применялись в значении цифр.
Ա - 1 Ժ - 10 Ճ - 100 Ռ - 1000
Բ - 2 Ի - 20 Մ - 200 Ս - 2000
Գ - 3 Լ - 30 Յ - 300 Վ - 3000
Դ - 4 Խ - 40 Ն - 400 Տ - 4000
Ե - 5 Ծ - 50 Շ - 500 Ր - 5000
Զ - 6 Կ - 60 Ո - 600 Ց - 6000
է - 7 Հ - 70 Չ - 700 ՈՒ - 7000
Ը - 8 Ձ - 80 Պ - 800 Փ - 8000
Թ - 9 Ղ - 90 Ջ - 900 Ք - 9000
Употребление числительных с существительные Թվականների գործածությունը գոյականների հետ
Числительные, сочетаясь с существительными, не согласуются с ними ни по числам, ни по падежам.
Пример:
երեք փողոց три улицы
երեք փողոցի трех улиц
երեք փողոցով тремя улицами
երեք փողոցում на трех улицах

или:
երրորդ փողոց третья улица
երրորդ փողոցի третьей улицы
երրորդ փողոցով третьей улицей
երրորդ փողոցում на третьей улице

С количественными числительными существительное употребляется в единственном числе обычно в следующих случаях:
1. если является единицей меры, цены, времени: քսան կիլոմետր,
տասներկու կիլոգրամ, հիսուն կոպեկ, երեսունհինգ օր, հարյուր տարի;
2. если в центре внимания не предмет (выраженный сущест
вительным), а количество (выраженное числительным): քսան ուսա
նող, յոթանասունհինգ աթոռ, տասներկու շարք, հազար ոչխար.
Существительное с количественными числительными употребляется во множественном числе, когда необходимо подчеркнуть каждый из предметов, названных данным существительным. При этом логическое ударение падает на существительное.
В предложении Տասը հայ բժիշկներ մասնակցում էին կոնգրեսին (Десять армянских врачей участвовали в конгрессе) существительное բժիշկներ стоит во множественном числе, так как цель сообщения - подечеркнуть каждого врача в отдельности. Если ту же мысль выразим иначе: Տասը սովետական բժիշկ մասնակցում էր կոնգրեսին, значит, в центре нашего внимания количество врачей - տասը.
Синтаксические функции числительных Թվականների շարահյուսական գործառույթները
Числительные выполняют функции:
1)определения:
Նա ունի երեք երեխա:
У него трое детей.
Նա սովորում է երրորդ դասարանում:
Он учится в третьем классе.
2)Составной части именного сказуемого:
Հարյուրի կեսը հիսուն է:
Половина ста - пятьдесят. Իմ աթոռը յոթերորդն է:
Мой стул седьмой.
3) подлежащего, прямого и косвенного дополнений, обстоятельств когда употребляется в субстантивированной форме. При субстантивации числительное получает определенный артикль, склоняется и относится к склонению ի.
а)Числительное - подлежащее:
Երեքը գնալու են համալսարան, երկուսը՝ տուն: Трое пойдут в университет, двое - домой. Առաջին մեքենան գնում է, երկրորդը չի գնում: Первая машина идет, вторая не идет.
б)Числительное-дополнение:
Սեղանին երկու գրիչ կա, մեկը տուր ինձ:
На столе есть две ручки, одну дай мне.
Բոլորն ուզում են գնալ արշավի, բայց ուղարկելու են չորսին: Все хотят идти в поход, но пошлют четверых. Առաջին մրցանակը տվեցին Արամին, երկրորդը՝ Աշոտին: Первую премию дали Араму, вторую - Ашоту.
в)Числительное-обстоятельство:
Համերգն սկսվելու է ժամը հինգին:
Концерт начинается в пять часов.
Ես առաջին տետրում շարադրություն եմ գրելու, երկրորդում՝ խնդիրներ եմ լուծելու:
В первой тетради я напишу изложение, во второй буду решать задачи.
Прочитайте и переведите на русский язык:
Նրանք տասնհինգ օր հանգստանալու են Դիլիջանում Երևանում ձմեռը տևում է երեք կամ չորս ամիս: Ես ուզում եմ գնել երկու կիլոգրամ խաղող և երեք կիլոգրամ դեղձ: Մեկ կիլոգրամ կարտոֆիլն արժե երեսուն կոպեկ: Ես գնելու եմ չորս մետր չիթ և երեք մետր մետաքս: Երեխան առավոտյան խմում է երկու հարյուր գրամ կաթ: Ես կարող եմ ուտել հարյուր հիսուն գրամ պաղպաղակ: Շրջազգեստի համար պետք է երեք մետր կտոր: Նա զեկուցումը գրելու է յոթ օրում: Մեր ֆակուլտետն ունի հինգ հարյուր վաթսուն ուսանող: Մեր կուրսում կա տասնմեկ գերազանցիկ և երեսուներկու հարվածաին: Այդ հետաքրքիր դասախոսությունը լսում էր (լսում էին) յոթանասունհինգ հազար հեռուստադիտող (հեռուստադիտողներ):
Արմենը երկու մտերիմ ընկեր (ընկերներ) ունի: Իմ սենյակում չորս աթոռ կա: Մեր շենքն ունի վեց մուտք: Ամեն մուտքում կա տասնհինգ բնակարան: Ես այս երկու գիրքը (գրքերը) վերցնում եմ, իսկ այդ երեքը չեմ վերցնում: Երկուսդ սենյակներն եք հավաքելու, իսկ ես ճաշ եմ պատրաստելու: Տարին ունի տասներկու ամիս: Շաբաթն ունի յոթ oր: Օրն ունի քսանչորս ժամ: ժամն ունի վաթսուն րոպե: Րոպեն ունի վաթսուն վայրկյան: Տարին ունի երեք հարյուր վաթսունհինգ կամ երեք հարյուր վաթսունվեց օր:
Переведите на армянский язык
Мы двадцать пять дней отдыхали в горной деревне.
Наши занятия будут длиться четыре или пять месяцев. Он хотел купить два килограмма мяса и три килограмма фруктов. Один килограмм сахара стоит двести пятьдесят драмов. Я хотела купить двенадцать метров ситца и три метра шелка. Ребенок может выпить сто восемьдесят граммов молока. Для зимнего пальто надо купить четыре метра материала. Он здесь работает восемнадцать лет. В нашей школе учатся тысяча двести пятьдесят учеников. В (нашем классе шестнадцать девочек и девятнадцать мальчиков. Эту интересную передачу смотрели два миллиона сто двадцать пять тысяч телезрителей. В этой комнате два окна. В нашем доме четыре подъезда. В нашем подъезде двадцать пять квартир. Эти две книги Я должна купить сегодня, завтра куплю те две книги. Ребенок будет спать, а мы будем готовить обед и убирать комнаты.
В году двенадцать месяцев. В неделе семь дней. В каждом дне Двадцать четыре часа. В одном часу шестьдесят минут. В минуте шестьдесят секунд. В году триста шестьдесят пять или триста шестьдесят шесть дней.
Обозначение времени
Время может обозначаться с помощью единиц времени и вспомогательных слов: ժամ - час, րոպե - минута, վայրկյան - секунда, կես - половина, քառորդ - четверть, անց - больше, պակաս - меньше.
Вопрос:
Ժամը քանի՞սն է:
Сколько времени?
Который час? Ответ:
1) если сообщается конкретный час (без промежуточных минут) то это выражается так:
Ժամը հինգն է:
Пять часов.
Ժամը յոթն է:
Семь часов.
Ժամը քսաներկուսն է:
Двадцать два часа. В разговорной речи часто слово ժամ опускается:
Ժամը քանիսն է: և Հինգն է, վեցն է... 2) если сообщается, что время на некоторое количество минут не достигло конкретного часа, то ответ выражается следующим образом:
Ժամը հինգից պակաս է տաս/ը/ րոպե:
Без десяти минут пять часов. В разговорной речи ответ часто выражается короче:
Հինգից տաս է պակաս:
Հինգին տաս է պակաս:
Հինգից տաս պակաս:
Հինգին տաս պակաս:
3)если сообщается, что время на какое-то количество мину
Продвинулось вперед от конкретного часа, то ответ выражается так:
Ժամը յոթն անց է քսան րոպե: Двадцать минут восьмого. (В разговорной речи ответ выражается короче: Յոթն անց է քսան րոպե: Յոթն անց է քսան: Յոթն անց քսան:
4)четверть какого-либо часа выражается словом քառորդ в
сочетании со словами պակաս, անց:
Տասին տասնհինգ պակաս: Без пятнадцати десять.
Տասին քառորդ պակաս:
Без четверти десять.
Տասն անց տասնհինգ:
Пятнадцать минут одиннадцатого.
Տասն անց քառորդ:
Четверть одиннадцатого.
5) половина часа выражается словом կես в сочетании со словом անց:

Հինգ անց կեսն է:
Հինգ անց է կես:
Половина шестого.
Ինն անց կեսն է:
Ինն անց է կես:
Половина десятого. Половина часа выражается также в минутах:
Հինգն անց է երեսուն րոպե:
Пять часов тридцать минут.
Ինն անց է երեսուն րոպե:

Девять часов тридцать минут.

Текст.
ԻՄ ՕՐԸ
Ես տասնութ տարեկան եմ և սովորում եմ Երևանի պետական համալսարանում:
Ամեն օր ժամը ութին իմ սենյակում հնչում է զարթուցիչի գանգը: Ութն անց տասնհինգ րոպեին վերջացնում եմ մարզանքը և գնում լվացվելու: Ռւթն անց կեսին ես նախաճաշում եմ, մի գավաթ սուրճ եմ խմում և դուրս եմ գալիս տանից: Իննից չորս կամ հինգ րոպե պակաս հասնում եմ համալսարան: Մեր դասերն սկսվում են ժամը իննին: Ամեն դասաժամը տևում է քառասունհինգ րոպե: Առաջին դասն ավարտվում է տասին քառորդ պակաս: Երկրորդ դասն սկսվում է տասին հինգ պակաս և ավարտվում է տասնմեկին քսան պակաս: Դասամիջոցը տևում է տաս րոպե: Երրորդ դասն սկսվում է տասնմեկին տաս պակաս և ավարտվում է տասներկուսին քսանհինգ պակաս: Տասներկուսին քառորդ պակաս սկսվում է չորրորդ դասը: Տասն-
երկուսն անց կես սկսվում և տասներեքին տաս պակաս ավարտվում է մեծ դասամիջոցը, այն տևում է քսան րոպե: Հինգերորդ դասն ավարտվում է տասներեքն անց երեսունհինգ րոպեին: Վեցերորդ դասն սկսվում է տասնչորսին քառորդ պակաս և ավարտվում է տասնչորսն անց կեսին:
Դասերից հետո՝ ժամը տասնհինգին ես հասնում եմ տուն, ճաշում և կես ժամ կամ քառասուն րոպե հանգստանում եմ: ժամը տասնվեցին ես գնում եմ գրադարան և մոտ երկու ժամ պարապում եմ գրադարանի ընթերցասրահում:
Երկուշաբթի և չորեքշաբթի օրերը ժամը տասնիննին ես գնում եմ համալսարանի մարզադահլիճ և մասնակցում մարմնամարզության խմբակի պարապմունքներին: Պարապմունքը տևում է մեկ ժամ: Պարապմունքից հետո ես մի փոքր զբոսնում եմ ընկերներիս հետ և վերադառնում եմ տուն: Այնուհետև փոխում եմ զգեստներս, լվացվում եմ և ընթրում: Սովորաբար քնում եմ ժամը քսանչորսին, իսկ մինչ այդ կարդում եմ, կարգի եմ բերում հաջորդ օրվա համար անհրաժեշտ գրքեր՜ը, դասախոսությունների և գործնական աշխատանքների տետրերը: Словарь Ես տասնութ տարեկան եմ - мне восемнадцать лет.Հնչում է զարթուցիչի զանգը - раздается звонок будильника.Դուրս եմ գալիս տանից - выхожу из дома (также տնից)Ժամը տասներեքին - в разговорной речи частозаменяется формой ժամը մեկին, аналогичным образом вместо ժամը տասնչորսը - говорим ժամը երկուսը, вместо ժամը տասնհինգը говорим ժամը երեքը и т. д. Во избежание ошибок употребляем уточняющие слова: ցերեկվա (дня), գիշերվա (ночи), например: ցերեկվա ժամը երկուսն է (два часа дня), գիշերվա ժամը երկուսն է (два часа ночи)Դասերից հետո - после уроковՊարապմունքից հետո - после занятийՄոտ երկու ժամ - около двух часов, почти два часа.Մի փոքր զբոսնում եմ - немного гуляюԳրեթե միշտ - почти всегдаՄինչ այդ - до этогоԿարգի եմ բերում - привожу в порядок.Հաջորդ օրվա համար անհրաժեշտ - необходимый для следующего дня.Переведите вопросы и ответьте на них по-русски Դու քանի՞ տարեկան ես: Ե՞րբ է հեչում քո զարթուցիչի զանգը: Ե՞րբ ես վերջացնում մարզանքը: Ութն անց կեսին դու ի՞նչ ես անում: Դու ե՞րբ ես հասնում համալսարան: Ձեր դասերը ժամը քանիսի՞ն են սկսվում: Որքա՞ն է տնում ամեն դասաժամը: Ե՞րբ է ավարտվում աոաջին դասաժամը: Վեցերորդ դասը ժամը քանիսի՞ն է ավարտվում: Դասերից հետո դու ի՞նչ ես անում: Ժամը քանիսի՞ն ես գնում գրադարան: Ինչքա՞ն ժամանակ ես պարապում գրադարանի ընթերցասրահում: Շաբաթվա որ օրերին ես մասնակցում մարմնամարզության խմբակի պարապմունքներին: Որքա՞ն է տնում պարապմունքը: Ի՞նչ ես անում պարապմունքից հետո: Շաբաթվա մյուս օրերին երեկոները ի՞նչ ես անում: Ժամը քանիսի՞ն ես քնում:

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

նախամայր եախամոր/ը/-праматерь праматери

մորեղբայր մորեղբոր/ը/- брат матери брата матери, брату матери

Родительно-дательному падежу существительных, относящихся к склонению на “ո”, главным образом присущи функции несогласованного определения, прямого и косвенного дополнений, а кроме этого они могут выступать в предложных (послеложных) словосочетаниях.
Примеры:
Նա խորապես հարգում է իր հորը /մորը, եղբորը/:
Он глубоко уважает своего (свою) отца (мать, брата).
Նա նամակ է գրում իր հորը /մորը, եղբորը/:
Он пишет письмо своему (своей) отцу (матери, брату).
Նա հաճախ պատմում էր իր հոր /մոր, եղբոր/ մասին:
Он часто рассказывал о своем (своей) отце (матери, брате).
Նա ապրում է իր հոր /մոր, եղբոր/ հետ:
Он живет со своим (своей) отцом (матерью, братом).
Склонение на “ա” հոլովում
К склонению на “ա” относятся существительные, которые образуют форму родительно-дательного падежа при помощи внутренней флексии ա.
Родительно-дательный падеж указанным способом образуют:
1)Существительные, имеющие суффикс ություն. В родительно:
дательном падеже вместо конечного гласного ու прибавляется ա.
Примеры:
ուրախություն ոտախության/ը/- радость радости
բարություն բարության/ը/- доброта доброты, доброте
արտադրություն արտադրության/ը/- производство производства, производству
պարզություն պարզության/ը/- простота простоты, простоте

2)Существительные տուն, շուն, ձյուն, սյուն, արյուն, անկյուն. в
родительно-дательном падеже вместо гласного ու прибавляется ա.
Примеры:
տուն տան/ը/- дом дома, дому
շուն շան/ը/- собака собаки,собаке
ձյուն ձյան/ը/- снег снега, снегу
սյուն սյսա/ը/- столб столба, столбу
արյուն արյան/ը/- кровь крови
անկյուն անկյան/ը/- угол угла, углу
3) Существительное անուն. В родительно-дательном падеже перед конечным согласным ն прибавляется внутренняя флексия ա, а перед ա ու подвергается чередованию и переходит в վ, и таким образом получается:
անուն - անուան - անվան/ը/
имя - имени
Родительно-дательный падеж существительных, относящихся к склонению ա, в предложении выступает в функциях, которые рассмотрены в уроках № 6 и №7, 8.
1)Несогласованное определение:
Խորհրդակցության մասնակիցները կարևոր հարցեր են լուծելու: Участники совещания будут решать важные вопросы.
Ես լավ գիտեմ ձեր տան ճանապարհը: Я хорошо знаю дорогу к вашему дому. Ձյան փաթիլներն իջնում էին կանաչ ծաոերին: Снежинки (хлопья снега) опускались на зеленые деревья. Մաշտոցի անվան դպրոցում սովորում է նրա քույրը: В школе имени Маштоца учится его (ее) сестра.
2)Прямое дополнение; в этой роли выступают существительное
շուն и существительные с суффиксом ություն, если являются собира
тельными названиями лиц (ուսանողություն - студенчество, աշխա
տավորություն — трудящиеся, ղեկավարություն — руководство).
Տղան սիրում է /կերակրում է/ շանը: Мальчик любит (кормит) собаку. Մեր ռեկտորը սիրում է ուսանողությանը: Наш ректор любит студенчество.
3)Косвенное дополнение:
Նա լրջորեն է վերաբերվում ընկերների դիտողությանը:
Он серьезно относится к замечанию товарищей.
Ես հավատամ եմ քո հաջողությանը:
Я верю в твою удачу.
Նա իր տաղանդը նվիրում է գիտությանը
Он свой талант дарит науке.
Մենք մոտենում էինք նրանց տանը:
Мы подходили к их дому.
4.Обстоятельство:
а)места:
Երեկոյան նա սիրում է նստել տանը: Вечером он любит сидеть дома.
б)цели:
Կիրակի օրը նրանք գնալու են որսորդության: В воскресный день (в воскресенье) они пойдут охотиться. Նա հաճախ է գնում հերթապահության:
Он часто ходит дежурить. (Он часто дежурит. Он часто ходит на дежурство).
5.Родительно-дательный падеж рассматриваемых существи
тельных употребляется также в предложных (послеложных) слово
сочетаниях.
Примеры:
Նա պատմում էր իր ընկերոջ քաջության մասին: Он рассказывал о храбрости своего товарища. Նա նոր իրեր է գնելու տան համար: Он должен купить новые вещи для дома.
ОСНОВЫ ГЛАГОЛА/ ԲԱՅԱՀԻՄՔԵՐ
Все личные и безличные формы глагола образуются от двух основ: либо от основы инфинитива, либо прошедшего совершенного времени:
1. Как уже отмечалось (см. урок № 4), основой инфинитива является часть слова, находящаяся перед окончаниями ել, ալ.
Примеры:
Инфинитив Основа инфинитива
գրել գր
սովորել սովոր
կարդալ կարդ
զգալ զգ

2. Основой прошедшего совершенного времени является часть слова, которая предшествует личным окончаниям этого времени. Но Прошедшее совершенное время образуется по-разному при простых и суффиксальных глаголах. Именно поэтому, чтобы приступить к изучению формообразования прошедшего совершенного времени и его основы, предварительно надо ознакомиться с суффиксальными глаголами.
Суффиксальные глаголы
Ածանցավոր բայեր
Суффиксальным называется глагол, который перед окончанием ել или ալ имеет глагольный суффикс (ն, չ, ան, են, ացն, եցն, ցն, վ, ատ, ոտ, կոտ, տ). Все остальные глаголы называются простыми.
1.Суффиксы ն, չ, են имеют лишь морфологическое назначение
и новых смысловых оттенков глаголу не придают:
հասնել доходить, հանգչել гаснуть
գտնել находить, վախենալ бояться
մտնել входить ,գիտենալ знать
թռչել лететь
փախչել-убегать ,մոտենալ приближаться

2.Суффикс ան в некоторых глаголах имеет морфологическое назначение: զարմանալ - удивляться, հիանալ - восхищаться, զայրանալ - сердиться, գողանալ - воровать, но в большинстве случаев выражает значение становления:
հիվանդանալ - болеть, заболеть, заболевать
հնանալ- устареть, устаревать
մեծանալ-расти, вырасти, вырастать, становиться большим
խելոքանալ-умнеть, поумнеть, становиться умным
ծերանալ-стареть, постареть, становиться старым
ջահելանալ-молодеть, помолодеть, становиться молодым
թանկանալ-дорожать, подорожать, становиться дорогим
էժանանալ-дешеветь, подешеветь, становиться дешевым.
3. Суффиксы եցն, ացն, ցն образуют каузативные глаголы.
а)Суффикс եցն образует каузативные глаголы от простых гла
голов спряжения ել и от глаголов спряжения ալ, в составе
которых имеется суффикс են (եցն прибавляется вместо են).
Примеры:
խմել пить ,խմեցնել поить
նստել сидеть, նստեցնել сажать
վազել бежать, վազեցնելзаставить бежать
լռել молчать, լռեցնել заставить молчать
վախենալ бояться,վախեցնել-пугать
մոտենալ-приближаться, մոտեցնել- приближать
հագենալ-насыщаться ,հազեցնել-насыщать
б)Суффикс ացն образует каузативные глаголы от глаголов спряжения на ալ: простых и имеющих суффикс ան, вместо которого прибавляется ացն:
լալալ- плавать, плыть լողացնել- купать искупать
խաղալ - играть, сыграть խաղացնել- заставить, заставлять играть
զգալ- чувствовать, почувствовать дать, давать, почувствовать
բարձրանալ - подниматься, подняться բարձրացնել- поднимать, поднять
բարձրանալ - подниматься, подняться բարձրացնել- поднимать, поднять
զարմանալ - удивляться, удивиться զարմացնել- удивить, удивлять
ամուսնանալ - жениться(выйти замуж) ամուսնացնել- женить(выдать замуж)
հասկանալ понимать, понять հասկացնել - дать, давать понять
չորանալ сушиться, высушиться չորացնել - сушить, высохнуть

в) Суффикс ցն образуеткаузативные глаголы от глаголов, имеющих суффикс ն или չ (ցն прибавляется вместо ն, չ)
հագնել - надевать, надеть հագցնել - одевать, одеть
հասնել - достигать, достичь հասցնել - доводить, заставить(заставлять)
մեռնել - умирать, умереть մեռցնել - умертвлять, умертвить
տեսնել - видеть, увидеть, показывать տեսցնել - дать (давать), увидеть, показать
հանգչել - гаснуть, погаснуть հանգցնել - гасить, погасить
կպչել- липнуть, прилипнуть կպցնել - прилеплять, прилепить

Запомните!
1. Глаголы իջնել (суффикс ն), սառչել (суффикс չ), в виде исключения, каузативную форму образуют при помощи суффикса եցն։
իջնել - спускаться իջեցնել - спускать, опускать սառչել - мерзнуть, սառեցնել - охлаждать, замораживать
2. Есть глаголы, преимущественно переходные, от которых невозможно образовать каузативной формы при помощи суффиксов ացն, եցն, ցն. Такие глаголы значение каузатив
ности передают в сочетании с глаголом տալ (дать, давать):
բերել - приносить բերել տալ - заставить(дать) принести
գրել - писать գրել տալ - заставить(дать) писать
գտնել - находить գտնել տալ - заставить(дать) находить
կառուցել - строить կառուցել տալ - заставить(дать) строить
3. Все каузативные глаголы относятся к спряжению на
ել.
4. Суффиксы ատ, ոտ, կոտ, տ образуют глаголы со значением
многократности действия. Эти суффиксы прибавляются к основе
инфинитива:
թռչել - прыгать попрыгать, թռչկոտել- попрыгивать
կոտրել - ломать, կոտրատել կոտրտել - разламывать поломать
Глаголы с указанными суффиксами в литературном языке малоупотребительны. Значение многократности действия часто передается при помощи повторения корня глагола:
ձգել - тянуть, растянутьձգձգել - растягивать

վազել - бежать, побежатьվազվզել - бегать

փայլել - блестетьփայլփլել - поблескивать
5. Суффикс վ образует глаголы страдательного залога от глаго
лов действительного залога.
а) Все переходные глаголы спряжения на ել страдательную форму образуют от основы инфинитива путем прибавления суффиска վ.
Примеры:
գրել - писать, написать գրվելписаться
սիրել - любить, полюбить սիրվելбыть любимым
նկատել - замечать, заметить նկատվել быть замеченным
վաճառել продавать, продать վաճառվել продаваться

б)Страдательная форма каузативных глаголов образуется от основы инфинитива, путем прибавления суффикса վ вместо конечного согласного ն.
Примеры:
բարձրացնել - поднимать, поднять բարձրացվել - подниматься(быть поднятым)
ամրացնել - прикреплять, прикрепить ամրացվել - прикрепляться(быть прикрепленным)
դադարեցնել - прекращать, прекратить դադարեցվել - прекращаться(быть прекращенным)
իջեցնել — спускать, спустить իջեցվել - спускаться, опускаться(быть спущенным, опущенным)
в)Глаголы спряжения ալ страдательную форму образуют от основы прошедшего совершенного времени, именно поэтому вопрос об образовании страдательной формы глаголов спряжения ալ будет рассмотрен после ознакомления с особенностями образования основы прошедшего совершенного времени.
Основа прошедшего совершенного времени Անցյալ կատարյալ հիմքը
1. Простые глаголы спряжения на ել, а также страдательные и многократные основу прошедшего совершенного времени образуют при помощи основообразующего суффикса եց, который прибавляется к основе инфинитива.
Инфинитив Основа инфинитива Основа прошедшего
совершенного времени
գրել- գր- գրեց
պատմել- պատմ -պատմեց
սիրել- սիր- սիրեց
հարգվել- հարգվ- հարգվեց
թռչկոտել- թռչկոտ- թռչկոտեց
2.Простые глаголы спряжения на ալ основу прошедшего совершенного времени образуют путем прибавления основообразующего суффикса աց к основе инфинитива.
Примеры:
Инфинитив Основа инфинитива Основа прошедшего совершенного времени
պատմել - պատմ - պատմեց
զգալ- զգ -զգաց
լողալ- լող- լողաց
խաղալ- խաղ -խաղաց
հազալ- հազ - հազաց
հոգալ- հոգ- հոգաց
ցնծալ- ցնծ -ցնծաց

3.Суффиксальные глаголы, имеющие в своем составе суффикс ն или չ, основу прошедшего совершенного времени образуют от основы инфинитива путем отбрасывания указанных суффиксов, вследствие чего основа прошедшего совершеннего времени совпадает с корнем глагола.
Примеры:
Инфинитив Основа инфинитива Основа прошедшего совершенного времени
գտնել- գտն- գտ
հասնել- հասն- հաս
թռչել- թռչ- թռ
փախչել- փախչ- փախ
4.Суффиксальные глаголы, которые в своем составе имеют
суффикс ան или են, основу прошедшего совершенного времени образуют от основы инфинитива, вместо конечного согласного ն прибавляя согласный ց.
Примеры:
Инфинитив Основа инфинитива Основа прошедшего совершенного времени
զարմանալ- զարման -զարմաց
հիանալ- հիան- հիաց
ուրախանալ- ուրախան- ոտախաց
հագենալ- հագեն- հագեց
մոտենալ- մոտեն- մոտեց
վախենալ- վախեն -վախեց

5. Каузативные глаголы основу прошедшего совершенного времени образуют от основы инфинитива вместо конечного согласного ն прибавляя согласный ը.
Примеры:
Инфинитив Основа инфинитива Основа прошедшего совершенного времени
խմեցնել- խմեցն- խմեցը
մոտեցնել- մոտեցն- մոտեցը
խաղացնել- խաղացն- խաղացը
բարձրացնել- բարձրացն -բարձրացը
հագցնել -հագցն- հագցը
հանգեցնել- հանգցն -հանգցը

Страдательная форма глаголов спряжения на “ալ”
Страдательную форму глаголов спряжения на ալ образуют путем прибавления суффикса վ к основе прошедшего совершенного времени.
Примеры:
Инфинитив Основа прошедшего совершенного Страдательная форма
աղալ- աղաց- աղացվել
զգալ -զգաց- զգացվել
կարդալ - կարդաց - կարդացվել
գողանալ- զողաց -գողացվել

Запомните!
Все страдательные глаголы относятся к спряжению на ել.
Прошедшее совершенное время изъявительного наклонения
Սահմանական եղանակի անցյալ կատարյալ ժամանակը
Прошедшее совершенное время изъявительного наклонения обозначает законченное, завершенное действие, независимо от того, когда это действие завершилось: непосредственно до момента речи или в далеком прошлом.
Надо отметить, что в живой речи, при переписке в научной литературе эта форма глагола употребляется в повествовании автора, а также в речи очевидца.
В русском языке этой форме соответствует прошедшее время совершенного вида.
Прошедшее совершенное время образуется от основы прошедшего совершенного времени и личных окончаний.
Все глаголы спряжения на ել (кроме имеющих суффикс ն или չ), а также простые глаголы спряжения на ալ прошедшее совершен ное время образуют при помощи следующих окончаний:
Ед. число Мн. число
I лицо - ի -ինք
II лицо -իր -իք
III лицо - ին
Каузативные глаголы в III лице единственного числа вместо нулевого окончания имеют окончание եք.
Примеры:
գրել/գր-ել/
գրեցի - я написал (а)
գրեցիր - ты написал (а)
գրեց - он написал, она написала
գրեցինք - мы написали
գրեցիք - вы написали
գրեցին - они написали
կարդալ /կարդ-ալ/
կարդացի - я прочитал (а)
կարդացիր - ты прочитал (а)
կարդաց - он прочитал, она прочитала
կարդացինք - мы прочитали
կարդացիք - вы прочитали
կարդացին - они прочитали
բուժվել /բուժ-վ-ել/
բուժվեցի - я вылечился(лась)
բուժվեցիր - ты вылечился (лась)
բուժվեց - он вылечился, она вылечилась
բուժվեցինք - мы вылечились
բուժվեցիք - вы вылечились
բուժվեցին - они вылечились
բարձրացնել /բարձր-ացն-ել/
բարձրացրի - я поднял (a)
բարձրացրիր - ты поднял (a)
բարձրացրեց - он поднял, она подняла
բարձրացրինք - мы подняли
բարձրացրիք - вы подняли
բարձրացրին - они подняли
Глаголы спряжения на ալ, имеющие в своем составе суффиксы ան или են, а также глаголы спряжения на ել, в составе которых имеются суффиксы ն или չ, некоторые неправильные глаголы прошедшее совершенное время образуют при помощи следующих окончаний:
Ед. число Мн. число
I лицо - ա - անք
II лицо - ար- աք
III лицо - ավ - ան
Примеры:
բարձրանալ /բարձր-ան-ալ/
բարձրացա - я поднялся (лась)
բարձրացար - ты поднялся (лась)
բարձրացավ - он поднялся, она поднялась
բարձրացանք - мы поднялись
բարձրացաք - вы поднялись
բարձրացան - они поднялись
մոտենալ /մոտ-են-ալ/
մոտեցա - я подошел (а)
մոտեցար - ты подошел (а)
մոտեցավ - он подошел, она подошла
մոտեցանք - мы подошли
մոտեցաք - вы подошли
մոտեցան - они подошли
գտնել /գտ-ն-ել/
գտա - я нашел (а)
գտար - ты нашел (а)
գտավ - он нашел, она нашла
գտանք - мы нашли
գտաք - вы нашли
գտան - они нашли
փախչել /փախ-չ-ել/
փախա - я убежал (а)
փախար - ты убежал (а)
փախավ - он убежал, она убежала
փախանք - мы убежали
փախաք - вы убежали
փախան - они убежали
Отрицательное спряжение прошедшего совершенного времени образуется путем прибавления отрицательной частицы չ к личным формам:
գրեցի - չգրեցի
գրեցիր - չգրեցիր
գրեց չ- գրեց
գրեցինք - չգրեցինք
գրեցիք - չգրեցիք
գրեցին - չգրեցին

Отрицательная частица չ пишется слитно с личными формами положительного спряжения.
Прочитайте и переведите:
Ես թելադրությունն առանց սխալների գրեցի: Երեկ դասախոսությունն ուշ վերջացավ: Ես ձեր հարցը լավ չհասկացա: Երեխաները դասն անգիր սովորեցին: Երկու օր առաջ մենք ֆրանսիական կինոնկար դիտեցինք: Շաբաթ օրը մեր խմբի բոլոր ուսանողները գնացին թանգարան: Աղջիկը շփոթվեց և ձեր հարցին ճիշտ չպատասխանեց: Երիտասարդը մտավ սրճարան և մի գավաթ սուրճ պատվիրեց: Նրանք ամուսնացան և մեկնեցին ամուսնական ճանապարհորդության: Ես մտա փոստի բաժանմունք, դրոշմանիշ գնեցի, փակցրի ծրարին և գցեցի փոստարկղը: Նա ուսումնասիրեց բոլոր նյութերը, գտավ փաստեր և ապացուցեց իր տեսակետը: Անծանոթը նստեց զբոսայգու ազատ նստարանին, ծխախոտ վառեց և սկսեց ծխել: Նա առավոտյան վաղ արթնացավ, նախաճաշեց և գնաց աշխատանքի: Դուռը բախեցին, բայց նա չլսեց: Մենք հանդիպեցինք համերգասրահում: Առավոտյան ինձ զանգահարեց ընկերս և առաջարկեց գնալ պատկերասրահ: Ձեր թատրոնի նոր ներկայացումը մենք շատ հավանեցրեք: Առավոտյան երկինքը պարզվեց, բայց երեկոյան նորից անձրև սկսվեց: Տղան հանդիպեց ընկերոջը և հրավիրեց ընթրելու: Երեխան ընկավ, բայց չվախեցավ: Դասախոսը կրկնեց իր հարցը, բայց նա չհասկացավ: Մենք շնորհավորեցինք մեր ընկերոջը և հաջողություններ ցանկացանք: Այսօր ես զանգահարեցի քեզ, հեռախոսդ չպատասխանեց: Մայրը արթնացրեց երեխային, հագցրեց, կերակրեց և ուղարկեց մանկապարտեզ: Ես իմացա ձեր տան տեղը, բայց չկարողացա գալ: Դուք շուտ վերադարձաք, իսկ մենք երկար զբոսնեցինք: Նրանք շատ քայլեցին, բայց չհոգնեցին: Ուսուցչուհին զարմացավ, բայց չզայրացավ: Ես համոզեցի իմ ընկերոջը, և մենք միասին սկսեցինք աշխատել: Նա սովորեց գորգ գործելու արվեստը և սովորեցրեց իր աղջիկներին: Ծանր աշխատանքը նրան հասցրեց այդ վիճակին: Նա իմացավ ուրախալի նորությունը և շտապեց ուրախացնել ընկերներին: Նա ուրախացրեց ընկերներին՝ հայտնելով բարի լուրը: Այգում զբոսնելիս նա տեսավ իր հին ընկերոջը և հրավիրեց թատրոն: Երեկոյան տեղի ունեցավ ուսանողական գիտական ընկերության նիստը: Նա հետևեց բժշկի խորհուրդներին և շուտ լավացավ: Ուշադիր լսելով մեր կարծիքը, նա հասկացավ իր սխալը: Մեր մեքենան թեքվեց դեպի աջ, և երևաց Մասիսի գագաթը: Նա խոստացավ սպասել ընկերուհուն, բայց խոստումը չկատարեց:
Переведите следующие вопросы и ответьте на них по-русски
Դու ինչպե՞ս գրեցիր թելադրությունը: Դասախոսությունը ե՞րբ վերջացավ: Դուք իմ հարցը լավ չհասկացա՞ք: Դուք ինչպիսի՞ կինոնկար դիտեցիք: Ձեր խմբի ուսանողները ե՞րբ գնացին թանգարան: Աղջիկը մեր հարցին ճի՞շտ պատասխանեց: Դու մտար սրճարան և ի՞նչ պատվիրեցիր: Նա ամուսնացավ և ու՞ր մեկնեց: Փոստի բաժանմունքում դու ի՞նչ գնեցիր: Դու բոլո՞ր նյութերը ուսումնասիրեցիր: Դու առավոտյան ե՞րբ արթնացար: Երբ դուռը բախեցին, նա լսե՞ց: Դուք որտե՞ղ հանդիպեցիք: Քեզ ե՞րբ զանգահարեց ընկերդ: Ընկերդ ի՞նչ առաջարկեց: Դու հավանեցի՞ր մեր թատրոնի նոր ներկայացումը: Այսօր երկինքը պարզվե՞ց: Անձրևը ե՞րբ սկսվեց: Դու իմ հարցը հասկացա՞ր: Դու ընկերոջդ շնորհավորեցի՞ր: Դու այսօր ինձ զանգահարեցի՞ր: Նա մեր տան տեղն իմացա՞վ: Դու երկա՞ր զբոսնեցիր: Ուսուցչուհին աշակերտների վրա զայրացա՞վ: Նա սովորե՞ց գորգ գործել: Նա ու՞մ սովորեցրեց գորգ գործելու արվեստը: Երբ նա իմացավ ուրախալի նորությունը, ի՞նչ արեց: Դու ինչպե՞ս ուրախացրիր քո ընկերներին: Ե՞րբ տեղի ունեցավ ձեր ուսանողական գիտական ընկերության նիստը: Դու հետևեցի՞ր բժշկի խորհուրդներին: Նա ե՞րբ հասկացավ իր սխալը: Նա կատարե՞ց իր խոստումը:
Переведите на армянский язык:
Ты диктант написал без ошибок. Лекция кончилась в девятнадцать часов. Ты понял вопрос преподавателя? Они посмотрели новый французский фильм. В понедельник студенты второго курса пошли в музей. Вечером мы вошли в кафе и заказали кофе. Он зашел в почтовое отделение и купил марки. Я приклеил марку к конверту и бросил письмо в почтовый ящик. Он женился и отправился в свадебное путешествие. Я изучил все материалы, нашел необходимые факты и смог обосновать свое мнение. Они сели на свободную скамейку и начали курить и беседовать. Ты утром рано проснулся? Ты когда позавтракал? Вчера мне позвонила подруга и предложила пойти в театр. Всем очень понравилась новая постановка вашего театра. Вчера небо прояснилось, а сегодня снова начался дождь. Девочка упала, но не испугалась. Я повторил вопрос, но он не услышал. Он услышал мой вопрос, но не понял. Ты ответил на мой вопрос? Мать одела ребенка и отправила в детский сад. Мы удивились, но не рассердились. Они начали вместе работать. Она научила нас искусству ткать ковры. Я узнал радостную весть и поспешил сообщить товарищам. Ты очень обрадовал меня, сообщив эту радостную весть. Встретив старого друга, он пригласил его в кафе. Выслушав мнение товарищей, я понял свою ошибку.
Сочинительные союзы и сложносочиненные предложения
Համադասական շաղկապներ և բարդ համադասական նախադասություններ
Сочинительными союзами соединяются как однородные члены предложения, так и равнозначные предложения.
Сочинительными союзами являются: և (и), ու (и), իսկ (а), բայց (но, однако), սակայն (но, однако), կամ (или), ևս, նաև, էլ (и, также, тоже), նույնիսկ, անգամ, մինչև իսկ (даже), բայց և (но, и), բայց և այնպես (тем не менее), կամ թե, կամ թե չէ, և կամ (или же), այլ (а), ոչ թե...այլ (не... а), ոչ միայն...այլև (не только... но и), թե՛ (или: употребляется в вопросительных предложениях), թե...թե (и... и), ոչ...ոչ (ни... ни), կամ...կամ (или... или), այսինքն, այն է (то есть).
Сочинительные союзы выражают следующие отношения:
1. Соединительные: և, ու, էլ, ևս, նաև, նույնիսկ, անգամ, մինչև
իսկ, ոչ միայն... այլև, ոչ..ոչ, թե...թե:
2. Противительные: իսկ, բայց, սակայն, բայց և, բայց և
այնպես, այլ, ոչ թե... այլ:
3. Разделительные: կամ, և կամ, կամ թե, կամ թե չէ, կամ...կամ.
թե:
4. Пояснительные: այսինքն, այն է.
1. Соединительные союзы:
а)և, ու эти союзы выступают в той же роли, что и союз и в русском языке. Большую частотность имеет союз ու, т.к. союз և в разговорной речи употребляется ограниченно.
Ես շուկայում գնելու եմ տանձ ու /և/ խնձոր:
Я на базаре должен купить груши и яблоки.
Հայրս ու /և/ եղբայրս շինարարներ են:
Мои отец и брат - строители.
Աշնանը քամիներ են փչում, և ծառերը մերկանում են:
Осенью дуют ветры, и деревья обнажаются.
Հինգ օր առաջ դասերը վերջացան, և աշակերտները մեկնեցին ճամբար:
Пять дней назад уроки кончились, и ученики уехали в лагерь.
б)ոչ միայն...այլև
Նա ոչ միայն աշխատասեր է, այլև շատ ընդունակ: Он не только трудолюбивый, но и очень способный. Մենք ոչ միայն հանգստացանք, այլև մեծ հաճույք ստացանք: Мы не только отдохнули, но и получили большое удовольствие. Այդ գիրքը կարդացին ոչ միայն աշակերտները, այլև նրանց ծնողները:
Эту книгу прочли не только ученики, но и их родители.
в)ոչ...ոչ, թե...թե; повторяющиеся союзы, имеют усилительное значение.
Նա ոչ ինձ է հավատում, ոչ քեզ, ոչ իր հարազատ եղբորը:
Он ни мне, ни тебе, ни своему родному брату не верит.
Նա ոչ աշխատել է ուզում, ոչ սովորել:
Он не желает ни работать, ни учиться.
Նրանք թե երգում էին, թե պարում, թե զվարճանում:
Они и пели, и танцевали, и веселились.
Թե հանդիսականներն էին գոհ, թե դերասանները:
И зрители были довольны, и артисты.
г)էլ, նաև, ևս; союзные аналоги, выражают модальность. էլ, ևս
употребляются после того слова, к которому относятся, а նաև - перед
таким словом. նաև и ևս в разговорной речи имеют ограниченное употребление.
Այսօր ես էլ /ևս/ մասնակցեցի ժողովին: Այսօր նաև ես մասնակցեցի ժողովին: Сегодня и (также) я участвовал на собрании. Մենք սուրճ էլ /ևս/ խմեցինք: Մենք նաև սուրճ խմեցինք: Мы и (также) кофе выпили.
Запомните!
Если сказуемое в предложении имеет в своем составе вспомогательный глагол, то он употребляется непосредственно после модального союза էլ. Например:
Արամն էլ էր մասնակցում արշավին:
Арам тоже участвовал в походе.
Մենք սուրճ էլ ենք խմելու:
Мы кофе тоже будем пить.
д)անգամ, նույնիսկ, մինչև, իսկ; союзные аналоги, выражающие
модальность, употребляются перед или после того слова, к которому
примыкают. նույնիսկ, մինչև իսկ в разговорной речи употребляются ограниченно.
Անգամ /նույնիսկ, մինչև իսկ/ մեր կուրսի գերազանցիկը չհասկացավ:
Даже отличник нашего курса не понял. Մեր կուրսի գերազանցիկը անգամ չհասկացավ: Нашего курса отличник даже не понял. Մեր կուրսի գերազանցիկը չհասկացավ անգամ /նույնիսկ, մինչև իսկ/:
Отличник нашего курса не понял даже. Մեր կուրսի գերազանցիկը անգամ /նույնիսկ, մինչև իսկ/ չհասկացավ: Отличник нашего курса даже не понял.
2. Противительные союзы соединяют только равноправные предложения. Самыми употребительными из них являются իսկ и բայց; союзы սակայն, բայց և, բայց և այնպես, այլ, ոչ թե...այլ преимущественно употребляются в литературной речи.
а) իսկ, բայց.
1) Иногда эти союзы взаимозаменяемы.
Примеры:
Մենք շտապում էինք, իսկ /բայց/ անձրևը չէր դադարում: Мы торопились, а (но) дождь не переставал.
Մենք գիտեինք Արամի դժվարությունների մասին, իսկ /բայց/ նա մեզ ոչինչ չէր ասում:
Мы знали о трудностях Арама, а (но) он нам ничего не говорил.
Նա քեզ օգնում է, իսկ /բայց/ դու նրան խանգարում ես:
Он тебе помогает, а (но) ты ему мешаешь.
2) Как в русском языке союзы а и но, так и в армянском языке союзы իսկ и բայց имеют каждый свое значение и назначение.
իսկ выражает отношения между параллельными явлениями:
Մայրիկը լվացք էր անում, իսկ ես նրան օգնում էի: Мать стирку делала, а я ей помогала. Պապիկը հեքիաթ էր պատմում, իսկ մենք նրան լսում էինք: Дед сказку рассказывал, а мы его слушали. Որդին վարում էր, իսկ հայրը՝ ցանում: Сын пахал, а отец сеял.
Մեծ եղբայրը բժշկականում է սովորում, իսկ փոքրը՝ համալսարանում:
Старший брат учится в медицинском, а младший - в университете.
Բայց (также սակայն, բայց և, բայց և այնպես) выражает такие отношения, когда факт, высказанный во втором из двух равнозначных предложений, исключает или ограничивает возможность мысли, высказанной в первом предложении.
Примеры:
Ես ուզում էի գնալ թատրոն, բայց հիվանդ էի:
Я хотел пойти в театр, но был болен.
Դու լավ ես հասկանում, բայց վատ ես բացատրում:
Ты хорошо понимаешь, но плохо объясняешь.
Նա շատ տխուր էր, բայց ժպտում էր բոլորին:
Он был очень грустным, но улыбался всем.
Քո կարծիքը շատ հետաքրքիր է, բայց հիմնավորած չէ՛-
Твое мнение очень интересное, но необоснованное.
Նա կոպիտ է, բայց լավ մարդ է:
Он грубый, но хороший человек.
б) Այլ; выражает отрицательное противопоставление, причем сказуемое в одном из равнозначных предложений употребляется в отрицательной форме. Примеры: Նա ընդունակ չէ, այլ աշխատասեր է: Он не способный, а трудолюбивый. Ես նրան չեմ փնտրում, այլ քեզ եմ փնտրում: Я не его ищу, а тебя ищу. Նա արդեն չարաճճի մի աղջիկ չէ, այլ համեստ ու խելացի օրիորդ: Она уже не шаловливая девочка, а скромная и умная барышня (девушка). в) Ոչթե..այլ; выражает отрицательное противопоставление, но не требуется, чтобы сказуемое в одном из равнозначных предложений имело отрицательную форму. Примеры: Նա ոչ թե պարապում է, այլ ժամանակ է սպանում: Он не занимается, а убивает время. Նա ոչ թե իմ ընկերուհին է, այլ քո: Она не моя подруга, а твоя. Սխալներիդ համար ոչ թե ուրիշներն են մեղավոր, այլ դու ինքդ: В твоих ошибках не другие виноваты, а ты сам. 3. Разделительные союзы употребляются в таких конструкциях, где перечисляются взаимоисключающие факты, и лишь один из них может быть принят или может быть либо действительным, либо осуществимым. а) Կամ /և կամ, կամ թե, կամ թե չէ/ Երեկոները նա թերթ է կարդում կամ հեռուստացույց դիտում: Вечерами он (она) читает газеты или смотрит телевизор. Նա ամառանոց է մեկնելու ամռանը կամ աշնանը: Он (она) поедет на дачу летом или осенью. Նախաճաշին ես խմում եմ կաթ կամ թեյ: Во время завтрака (за завтраком) я пью молоко или чай. Запомните! Союзы կամ թե, կամ թե չէ чаще употребляются в живой разговорной речи и ограниченно — в письменной и литературной. б)Կամ...կամ; повторяющийся союз, который либо усиливает отношение взаимоисключения, либо употребляется в таких конструкциях, где перечисляются систематически повторяющиеся явления. Կամ ես վատ եմ բացատրում, կամ դու լավ չես հասկանում: Или я плохо объясняю, или ты плохо понимаешь. Կամ պետք է լավ խաղալ, կամ թողնել բեմը: Или надо хорошо играть, или оставить сцену. Կամ ամբողջ օրը կարդում ես, կամ մոռանում ես դասերիդ մասին: Или целый день читаешь, или забываешь о своих уроках. Աշնանը մեր կողմերում կամ ուժեղ քամիներ են լինում, կամ տևական անձրևներ: Осенью в наших краях бывают или сильные ветры, или затяжные дожди. Երեկոյան նրանք կամ շախմատ էին խաղում, կամ օրվա կարևոր դեպքերն էին քննարկում, կամ երաժշտություն էին լսում: Вечером они или играли в шахматы, или обсуждали важные события дня, или слушали музыку. в)Թե; соединяет равносильные предложения, выражающие прямой или косвенный вопрос, причем с интонацией вопроса произносится либо то предложение, которое предшествует союзу թե, либо союз. Չգիտեմ, հարազատ վայրե՞րն էր հիշում, թե երազում էր ապագայի մասին: Не знаю, родные края вспоминал или мечтал о будущем? Այսօր Արամն է հերթապահում, թե՛ Աշոտը: Сегодня Арам дежурит или Ашот? Վաղը երկինքը պայծառ է լինելու՞, թե՞ նորից անձրև է գալու: Завтра небо будет ясное или снова пойдет дождь? 4. Пояснительные союзы соединяют либо равносильные предложения, либо однородные члены предложения. Они соединяют пояснительное предложение или слово с предшествующей частью предложения, содержание которой поясняется. Այսինքն имеет большую частотность, т.к. այն է чаще употребляется в письменной речи. Ուսանողները լոտ պարապում են ընթերցասրահում, այսինքն իրենց գործն են անում: Студенты молча занимаются в читальном зале, то есть заняты своим делом. Նա չի ուզում նահանջել, այսինքն արհամարհում է դժվարությունները: Он не желает отступать, то есть пренебрегает трудностями. Սովորական ժամին, այսինքն առավոտյան ժամը ութին, նա արթնացավ: В привычном часу, то есть в восемь часов утра он проснулся. Текст. ՈՒՂԵՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ ԴԵՊԻ ՄՈՍԿՎԱ, ԾԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՄՈՍԿՎԱՅԻՆ Հունիսի սկզբին ստացա հերթական արձակուրդս և որոշեցի մեկնել Մոսկվա: “Ամենաարագ փոխադրական միջոցը ինքնաթիռն է”, և մտածեցի ես և գնացի ինքնաթիռի տոմս գնելու: Մեկ ժամվա չափ հերթի կանգնեցի: Երբ հերթս հասավ, տոմս գնեցի և շատ ուրախ վերադարձա տուն: Մեկնելուս օրը գնացի օդանավակայան, հանձնեցի իրերս, հետո բոլոր ուղևորների հետ մոտեցա մեր ինքնաթիռին: Դա ժամանակակից երկուհարյուրտեղանոց ինքնաթիռ էր: Շուտով բոլորս զբաղեցվինք մեր տեղերը, և ինքնաթիռն օդ բարձրացավ: Մի քանի րոպե անց ուղեկցորդուհին մեզ թեյ, հյութ և թեթև խորտիկներ մատուցեց: Ժամանակը շատ արագ անցավ, մեր ինքնաթիռն առանց ուշացման հասավ Մոսկվա և հաջող վայրէջք կատարեց: Արդեն մութ էր, բայց ես որոշեցի անմիջապես դուրս գալ փողոց ու ծանոթանալ այդ հրաշալի քաղաքին: Իրերս թողնելով հյուրանոցում, դուրս եկա փողոց. նախ թեքվեցի աջ, հետո քայլեցի դեպի ձախ ու հայտնվեցի մի մեծ հրապարակում: Ես տեսա Կրեմլը, նրա ատամնաձև պարիսպները, դարպասներն ու աշտարակները, կառավարական տան կանաչ գմբեթը, գմբեթի վրա ծածանվող դրոշը: Կրեմլին նայելիս ես պատկերացրի Ռուսաստանի պատմության փառավոր էջերը. Դմիտրի Դոնսկոյի զորագնդեբն այստեղ երդվեցին հաղթել թշնամուն, այստեղ Պետրոս Առաջինը տոնեց Պոլտավայի հաղթանակը շվեդական զորքերի դեմ: Շատ թափառեցի գիշերային Մոսկվայի փողոցներում, բայց բոլորովին չհոգնեցի: Հանկարծ նայեցի ժամացույցիս և շատ զարմացա: Գիշերվա ժամը մեկն էր: Ես մոտեցա մի միլիցիոների, և նա ինձ բացատրեց, թե ինչպես կարող եմ գտնել “Մոսկվա” հյուրանոցի ճանապարհը: Ես շատ հեշտ գտա իմ հյուրանոցը, արագ բարձրացա սենյակս, հանեցի շորերս, մտա լողասենյակ, տաք ցնցուղի տակ լալացա և անմիջապես քնեցի: Словарь Ուղևորություն դեպի Մոսկվա - поездка в Москвуծանոթություն Մոսկվային - знакомство с Москвойմեկ ժամվա չափ հերթի կանգնեցի - около часа простоял в очередиհերթս հասավ - моя очередь подошлаմեկնելուս օրը - в день моего отъездеերկուհարյուրտեղանոց - двухсотместныйշուտով - вскореմի քանի րոպե անց - через несколько минутիրերս թողնելով - оставив свои вещиդուրս եկա - вышел, форма прошедшего совершенного времени глагола դուրս գալբացատրեց, թե - объяснил, (что) как могуինչպես կարող եմ գտնել- найти, թե здесь является подчинительным союзом (что)հանեցի շորերս - снял свою одежду, շոր в значении одежда употребляется в живой речи, т. к. синоним զգեստ имеет книжный оттенок.Ответьте на вопросы Դու ե՞րբ որոշեցիր մեկնել Մոսկվա: Ո՞րն է ամեեաարագ փոխադրական միջոցը: Դու ինչքա՞ն ժամանակ հերթի կանգնեցիր: Ե՞րբ տոմս գնեցիր: Մեկնելուդ օրը ու՞ր գնացիր և ինչ արեցիր: Ինչպիսի՞ն էր ձեր ինքնաթիռը: Ի՞նչ արեց ուղեկցորդուհին

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

________________________________________
Отложительный падеж
Բացառական հոլով
Отложительный падеж служит для обозначения субъекта, от которого исходит действие, и отвечает на вопросы: ումի՞ց (от, с кого?), ինչի՞ց (от, с, из чего?).
Отложительный падеж образуется при помощи окончаний ից или ուց. Окончание ուց получают существительные, которые относятся к склонению на ու, а также существительные սեր и աստված /սիրուց, աստծուց/.
Остальные существительные, при этом все существительные во множественном числе, в отложительном падеже имеют окончание ից.
Окончания отложительного падежа прибавляются либо к именительному, либо к родительно-дательному падежам.
1. Если существительные относится к склонениям на ի, ու, ան, или ա, то окончания отложительного падежа прибавляются к именительному падежу.

Именительный
Родительно- Дательный
Отложительный
գինի
գինու /ու/
գինուց

մարդ
մարդու /ու/
մարդուց

շարժում
շարժման /ան/
շարժումից

ուսում
ուսման /ան/
ուսումից

թոռ
թոռան /ան/
թոռից

պետություն
պետության /ա/
պետությունից

տուն
տան /ա/
տնից

Запомните!
1.Существительные, в именительном падеже имеющие окончание ի, окончание ուց получают после выпадения ի (кроме ձի-ձիուց).

այգի
այգուց

որդի
որդուց

թշնամի
թշնամաց

2.Существительное դուռ в отложительном падеже перед окончанием получает согласный ն: Դուռ-դռնից
2.Если существительные относятся к склонениям на ոջ, ց или ո, то окончание отложительного падежа прибавляется к родительно- дательному падежу.

Именительный
Родительно- Дательный
Отложительный

քույր
քրոջ /ոջ/
քրոջից

ընկեր
ընկերոջ /ոջ/
ընկերոջից

մերոնք
մերոնց /ց/
մերոնցից

Գրիգորենք
Գրիգորենց /ց/
Գրիգորենցից

մայր
մոր /ո/
մորից

եղբայր
եղբոր /ո/
եղբորից

3.Существительные, относящиеся к склонению на վա, отложи тельный падеж образуют путем прибавления окончания ից либо к именительному, либо к родительно-дательному падежам (в последнем случае перед окончанием ից прибавляется согласный ն).

Именительный
Родительно- Дательный
Отложительный

քույր
քրոջ /ոջ/
քրոջից

օր
օրվա
օրից, օրվանից

ամիս
ամսվա
ամսից, ամսվանից

շաբաթ
շաբաթվա
շաբաթից շաբաթվանից

Запомните!
1. Существительные ամառ, ձմեռ, имеющие в родительно-дательном падеже параллельные формы: ամռան/ամառվա/,ձմռան/ձմեռվա/, в отложительном падеже также могут иметь
параллельные формы: ամռանից /ամառվանից/, ձմռանից /ձմեռվանից/:
2. Существительные գարուն,աշուն отложительный падеж образуют путем прибавления окончания ից к родительно-дательному падежу.
Родительно-дательный Отложительный
գարնան - գարնանից
աշնան- աշնանից
3.Существительное աղջիկ в отложительном падеже имеет форму աղջկանից.
4.Значение отложительного падежа в русском языке обычно передается при помощи предлогов с, от, из.
Պատուհանից երևամ են հեռու սարերը:
Из окна видны далекие горы.
Աշնանից նա սկսելու է աշխատել երաժշտական դպրոցում:
С осени он начнет работать в музыкальной школе.
Տղան նամակ ստացավ իր եղբորից:
Мальчик получил письмо от своего брата.
Отложительный падеж местоимений
Отложительный падеж личных местоимений I и II лица как в единственном, так и во множественном числе образуется путем прибавления окончаний նից или անից к дательному падежу.

Именительный
Дательный
Отложительный

ես
ինձ
ինձնից ինձանից

դու
քեզ
քեզնից քեզանից

մենք
մեզ
մեզնից մեզանից

դուք
ձեզ
ձեզնից ձեզանից
Личные местоимения III лица նա, ինքը а также указательные местоимения սա, դա, նա как в единственном, так и во множественном числе отложительный падеж образует путем прибавления окончания ից к дательному падежу.

Именительный
Дательный
Отложительный

նա
նրան
նրանից

ինքը
իրեն
իրենից

սա
սրան
սրանից

դա
դրան
դրանից

նրանք
նրանց
նրանցից

իրենք
իրենց
իրենցից

սրանք
սրանց
սրանցից

դրանք
դրանց
դրանցից
В отложительном падеже вопросительное местоимение ո՞վ имеет форму ումի՞ց, ե՞րբ-եոբվսւնի՞ց, որո՞նք-որոնցի՞ց: неопределенное местоимение ոմանք имеет форму ոմանցից.
Все остальные местоимения, которые склоняются, отложительный падеж образуют путем прибавления окончания ից к именительному падежу.
Синтаксические функции отложительного падежа
1. Одной из основных функций отложительного падежа является функция косвенного дополнения, которое отвечает на вопросы: ումի՞ց, ի՞նչից.
Таким дополнением управляют:
а)Глаголы, выражающие значение удаления от чего-то, лишения чего-то: հեռանալ (уйти, удаляться), հեռացնել (удалять,исключать), խուսափել (избегать), փախչել (убегать), փախցնել
(заставить убежать), զրկել (лишать), անջատել (разъединять,выключать), բաժանել (разделять), մեկուսացնել (изолировать).
Չարաշահումների համար նրան հեռացնելու են աշխատանքից:

Из-за злоупотреблений его должны уволить с работы.

Նա փախչում է դժվարություններից:
Он бежит от трудностей. (Он избегает трудностей).
Նա հաճախ խուսափում է վեճից:
Он избегает споров.
Հայրը որդուն զրկեց ժառանգությունից:
Отец сына лишил наследства.
б)Глаголы, выражающие эмоциональное состояние, настроение:
ձանձրանալ (скучать, уставать), խորշել (брезгать), վախենալ(бояться), հրաժարվել (отказаться), զգուշանալ (опасаться).
Երեխան ձանձրանում էր կեղծիքից:
Ребенок уставал от лжи.
Նա վախենում է քննադատությունից:
Он боится критики.
Տնօրենը հրաժարվեց իր պաշտոնից:
Директор отказался от своей должности.
Պետք է զգուշանալ կեղծավոր մարդկանցից:
Надо опасаться лживых людей.
в)Глаголы, выражающие значение исходности: վերցնել (брать),խլել (отнимать), հափշտակել (захватывать), խնդրել (просить),հարցնել (спрашивать), լսել (слышать), ընդունել (принимать):
Նա գնդակը խլեց իր ընկերոջից:
Он отнял мяч у своего товарища.
Նա ներողության խնդրեց իր ընկերոջից:
Он попросил прощения у своего товарища.
Մենք հաճելի նորությունը լսեցինք մեր ղեկավարներից:
Мы приятную новость услышали от своих руководителей
г)Страдательные глаголы, при которых дополнение в отложи тельном падеже выражает значение логического субъекта.Часто роль такого логического субъекта выполняет роди
тельно-дательный падеж с послелогом կողմից:
Աբելը սպանվեց Կայենից /Կայենի կողմից/:

Авель был убит Каином (дословно: со стороны Каина).

Մայրը սիրվում է իր զավակներից /զավակների կողմից/:

Мать любима своими детьми (дословно: от своих детей, со стороны своих детей).

Նա պարգևատրվեց կառավարության կողմից:

Он был награжден правительством (дословно: со стороны правительства).

Հրամանը ստորագրվեց տնօրենի կողմից:

Приказ был подписан директором (дословно: со стороны директора)

д)Прилагательные или наречия, при которых дополнение в отложительном падеже выражает отношение сравнения:
Մասիսը Արագածից բարձր է:
Масис выше Арагаца.
Խաղողը խնձորից քաղցր է:
Виноград слаще яблока.
Մեքենան գնացքից արագ էր պանում:
Машина мчалась быстрее поезда.
Նա իր ընկերներից լավ է աշխատում:
Он работает лучше своих товарищей.
2. Отложительный падеж выполняет функции обстоятельств: а) обстоятельства места, которое отвечает на вопрос որտեղի՞ց (откуда?).
Մենք նամակ ստացանք Մոսկվայից:
Мы получили письмо из Москвы.
Նա վերադարձավ գործուղումից:
Он вернулся из командировки.
Ամեն առավոտ նա դուրս է գալիս տանից և գնում աշխատանքի:
Каждое утро он выходит из дому и идет на работу.
б)Обстоятельства времени, которое отвечает на вопрос երբվանի՞ց (с каких пор? с какого времени?).
Նա գարնանից սկսելու է թարգմանել այս վեպը:

Он с весны начнет переводить этот роман.

Մեկ շաբաթից բացվելու է երիտասարդ նկարիչների ցուցահանդեսը:

Через одну неделю откроется выставка молодых художников.
Այդ օրվանից նա բոլոր ընկերների սիրելին է:

С этого дня он любимец всех товарищей.

в)Обстоятельства причины, которое отвечает на вопросы: ինչու՞(почему?), ինչի՞ց (от чего?, почему?), ի՞նչ պատճառով (покакой причине?).
Նա շփոթվեց հուզմունքից: Он смутился от волнения.

Երեխան լալիս էր ցավից: Ребенок плакал от боли.

Նա դողում էր ցրտից: Он дрожал от холода.

3. Отложительный падеж выступает в роли составной части именного сказуемого.
Արմենը մեր լավ ընկերներից է: Армен - (один) из наших хороших товарищей. Վարդանյանը աշխարհի լավագույն ծանրորդներից է: Варданян - (один) из наилучших штангистов мира. Часто с отложительным падежом в указанной роли употребляется слово մեկը.
Անահիտը մեր կուրսի գերազանցիկներից մեկն է: Анаит - одна из отличниц нашего курса.

Երևանը աշխարհի հնագայն քաղաքներից մեկն է: Ереван - один из древнейших городов мира.

4.В отложительном падеже ставится определение, которое выражает значение материала, из которого сделан предмет.
կաշվից վերարկու - кожаное пальто, пальто из кожи.

ոսկուց ապարանջան - золотой браслет, браслет из золота.

չթից շրջազգեստ - ситцевое платье, платье из ситца.

Запомните!
В роли таких определений чаще выступают соответствующие относительные прилагательные с суффиксами ե или յա: (կաշվե վերարկու, ոսկե /ոսկյա/ ապարանջան, չթե շրջազգեստ).
5.С предлогом (также послелог) բացի (кроме), а также с после логами հետո (после), հեռու (далеко, вдали), առաջ (до), ի վեր (с, начиная с), զատ (кроме), դուրս (вне), վերև (выше), ներքև (ниже), отложительный падеж составляет предложно-послеложные словосочетания:
Արմենից բացի /բացի Արմենից/ բոլորը կատարել էին դասախոսի հանձնարարությունը:
Кроме Армена, все выполнили задание преподавателя.

Արմենից զատ նա ուրիշ հարազատ չունի: Кроме Армена, другого родного (человека) у него нет. Ն

րանք հանդիպելու են աշխատանքից հետո: Они встретятся после работы.

Հայրենիքից հեռու նրան տանջում էր հարազատ երկրի կարոտը:
Вдали от родины его мучила тоска по родной стране.

Այս դեղը պետք է խմել ուտելուց առաջ: Это лекарство надо выпить (пить) до еды.

Նա մանկությունից ի վեր սիրում է առավոտները շուտ արթնանալ:

Он с детства любит по утрам рано просыпаться.

Ուսանողը համալսարանից դուրս նույնպես կարգապահ է ու քաղաքավարի:

Студент и вне университета дисциплинированный и культурный.

Գյուղից վերև սոճիների անտառն էր:

Выше деревни (за деревней) был сосновый лес .

Գյուղից ներքև մի խոր կիրճ կար: Ниже деревни было глубокое ущелье.

Прочитайте и переведите:
Երկուշաբթի օրվանից Վարդանը մեր հիմնարկում է աշխատելու: Այսօր մեր ջութակահարները վերադարձան արտասահմանից: Ես միշտ լավ գրքեր եմ գնում այս գրախանութից: Բոլոր ունկնդիրները հուզվեցին նրա անկեղծ ելույթից: Երեխան վեր թռավ շան հաչոցից: Մենք ներս մտանք հետևի մուտքից: Նախաճաշից հետո մայրիկը գնում Է խանութ: Հսկա ծառերն օրորվեցին ուժեղ քամուց: Նա իր թիկնոցը կախեց ծառի ճյուղից: Ես իմ եղբորից մեծ եմ: Բացի անգլերենից նա նաև ֆրանսերեն Է սովորում: Գիտնականը շատ հետաքրքիր փաստեր հավաքեց տասներեքերորդ դարի ձեռագրերից: Երեկ մենք հեռագիր ստացանք Մոսկվայից: Նա վիրավորվեց ընկերոջ կոպտությունից և զայրույթից գունատվեց: Ամառվանից նա փնտրում Է այդ գիրքը: Երեխան խաղալիքը պատշգամբից ցած գցեց: Քարի տանից պարզ ու մաքուր աղբյուր Էր բխում: Մայրն այդ միակ աղջկանից բացի ուրիշ զավակ չունի: Թեյից առաջ նա սուրճ Է խմում: Ինձնից աջ նստում Է Արմենը, իսկ քեզնից ձախ՝ Անահիտը: Հորեղբորս տունը գտնվում Է մեր տանից մի փոքր ներքև: Նա ժամկետից շուտ վերադարձավ առողջարանից: Այսօր ես ևս ուշացա դասից: Աջից երևում Է Արագածի գագաթը, իսկ ձախից՝ Մասիսի: Նա հրաժարվեց արտասահման մեկնելու մտքից: Նա հեռացավ աշխատանքից: Աղջիկը կարմրեց շփոթմունքից: Նա հետ մնաց իր ընկերներից: Ծեր կինը հուզմունքից արտասվում Էր: Տղաներն իրենց պայուսակները կախեցին ծառի ճյուղերից և մտան գետը: Երեխան փողոցը տեսնում Էր ցանկապատի ճեղքից: Մեր դասերն սկսվելու են երկու շաբաթից: Նա զայրույթից պատռեց նամակը: Առավոտյան ես արթնանում եմ զարթուցիչի զանգից: Նա զայրացավ ընկերների անուշադրությունից: Նա զարմանալի գեղեցիկ իրեր Է պատրաստում փայտից: Մենք ուրախ լուրեր իմացանք մեր համագյուղացիներից: Նա իջավ երկրորդ հարկից: Բժիշկը հիվանդին փրկեց մահից: Նա իր դժվարությունները թաքցնում Էր հարազատներից: Նա հին գավաթը մաքրում Էր ժանգից: Մենք շատ շուտ հոգնեցինք վազքից:
Переведите вопросы на армянский и ответьте на них:
С понедельника где будет работать Вардан? Наши скрипачи откуда вернулись? Ты какие книги покупаешь в книжном магазине? Отчего взволновались слушатели? Отчего вскочил ребенок? От какого ветра деревья покачнулись? Он старше кого? Кроме английского, ты еще что изучаешь? Ученый где собрал интересные факты? Вы откуда получили телеграмму? Он отчего (почему) обиделся? Он почему побледнел? Как давно ты ищешь эту книгу? Ребенок куда бросил книгу? Откуда вытекал прозрачный родник? До завтрака ты делаешь зарядку? Кто сидит справа от тебя? Где находится дом твоего дяди? Он когда вернулся из санатория? Он отчего отказался? Девушка почему покраснела? Он откуда видел улицу? Когда начнутся уроки? Он почему порвал письмо? Почему он рассердился? Из чего он делает красивые вещи? От кого вы узнали радостные вести? Врач кого спас от смерти? Он от кого скрывал свои трудности? От чего он чистил старый бокал? Вы от чего устали?

ИМЯ ПРИЛАГАТЕЛЫЮЕ/ԱԾԱԿԱՆ ԱՆՈՒՆ
Прилагательные в армянском языке бывают качественными (որակական) и относительными (հարաբերական).
Качественные прилагательные выражают:
1.Качество, свойство предмета.

բարձր - высокий

ագահ - жадный

բարի - добрый

թույլ - слабый

ազնիվ - честный

մռայլ - мрачный

2.Признак или образ действия (т.к. прилагательные и наречия в армянском языке формально не разграничены).
բարձր լեռ - высокая гора
բարձր թռչել - высоко летать
լավ տղա - хороший мальчик
լավ աշխատել - хорошо работать
գեղեցիկ ծաղիկ - красивый цветок
գեղեցիկ խոսել - красиво говорить
խիստ դասախոս - строгий лектор
խիստ քննել - строго экзаменовать
Качественные прилагательные имеют степени сравнения: положительную (դրական), сравнительную (համեմատական), превосходную (գերադրական).
Сравнительная степень образуется при помощи наречия ավելի (более), которое ставится перед прилагательными и пишется отдельно.
բարձր - ավելի բարձր
высокий - более высокий, выше
երկար - ավելի երկար
длинный - более длинный, длиннее
Значение сравнительной степени может быть выражено также сочетанием положительной степени прилагательного, выступающего как часть составного сказуемого, с отложительным падежом того существительного, качество которого сравнивается.

Եղբայրը քրոջից խելացի է: Брат умнее сестры.

Արարատը Արագածից բարձր է: Арарат выше Арагаца.

Часто в таких конструкциях употребляется также наречие ա վելի.

Եղբայրը քրոջից ավելի խելացի է:
Превосходная степень образуется при помощи префикса ամեսա или суффикса ագույն. Все качественные прилагательные могут образовать превосходную степень при помощи префикса ամենա, но суффикс ագույն употребляется более ограниченно.
համեստ - ամենահամեստ
скромный - самый скромный
լուրջ - ամենալուրջ
серьезный - самый серьезный
հետաքրքիր - ամենահետաքրքիր
интересный - самый интересный
համեղ - ամենահամեղ
вкусный - самый вкусный
ագահ - ամենաագահ
жадный - самый жадный
բարձր - բարձրագույն
высокий - самый высокий
ազնիվ - ազնվագույն
честный - самый честный
վատ - վատագույն
плохой - самый плохой
Запомните!
Суффикс /գոյն/ омонимичен с существительным գույն (цвет) и следует обратить внимание, на то что в сложных словах типа վարդագույն {розовый), երկնագույն (небесного цвета) вторым компонентом является существительное գույն (цвет).
Значение превосходной степени выражается также сочетанием положительной степени прилагательного со словами բոլորից, ամենից (отложительный падеж определительных местоимений բոլորը, ամենքը):
հզոր- բոլորից հզոր, ամենքից հզոր
могуче всех (из всех)
ուժեղ- բոլորից ուժեղ, ամենքից ուժեղ
сильнее всех (из всех)
Относительные прилагательные обозначают признак предмета, согласно его отношению к другим предметам: քաղաքային - городской փայտյա - деревянный գրական - литературный գարնանային - весенний Характер выражаемых отношений может быть:

а) локально-пространственным:

գյուղական - деревенский, լեռնային - горный ,հյուսիսային - северный
б)временным:
գիշերային - ночной, ցերեկային - дневной, մայիսյան - майский
в)обозначающим признак принадлежности:
հայրական - отцовский ,որդիական - сыновий, сыновний, կանացի - женственный
г)обозначающим признак по материалу:
երկաթե - железный
բրդյա- шерстяной
ոսկյա- золотой
д)обозначающим признак по имению или неимению чего-нибудь:
ակնոցավոր - очкастый բեղավոր - усатый անգլուխ - безголовый անտուն - бездомный անխելք - неумный

СИНТАКСИЧЕСКИЕ СВОЙСТВА ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ
ԱԾԱԿԱՆՆԵՐԻ ՇԱՐԱՀՅՈՒՍԱԿԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
Употребление прилагательных с существительными
Ածականների գործողությունը գոյականների հետ
Прилагательные не изменяются и употребляясь с существительными, не согласуются ни в числе, ни в падеже.
Пример:
լայն փողոց - широкая улица
լայն փողոցներ - широкие улицы
լայն փողոցից - с широкой улицы
լայն փողոցներից - с широких улиц.
Однако надо знать, что определяемое существительное ставится во множественном числе 1) если в роли определения выступает сложное прилагательное, являющееся повтором и выражающее многократность:
սև-uև աչքեր - черные-черные глаза

սոտ-սոտ փշեր - острые-острые шипы

մեծ-մեծ քարեր - большие-большие камни

լավ-լավ տողեր - хорошие-хорошие строчки.

2)Если в роли определения выступает прилагательное, выражающее множественность или разнообразность предметов:
բազմաթիվ ուսանողներ - множество студентов
տարբեր փողոցներ - разные улицы
անհամար աստղեր - неисчислимые звезды
զանազան գրքեր - разные, разнообразные книги
3)если однородные определения, выраженные прилагательными,относятся не к одному существительному, а к разным существительным:
մեծ ու փոքր ծառեր- большие и маленькие деревья
սև ու կարմիր մատիտներ - черные и красные карандаши

չար ու բարի մարդիկ - злые и добрые люди

Прилагательное в предложении выполняет роль определения, составной части именного сказуемого, обстоятельства образа действий.

1)Определение:
սիրելի բարեկամ - дорогой друг

ընդունակ երեխա - способный ребенок

հեշտ աշխատանք - легкая работа

2)Часть составного сказуемого
Տղան համարձակ է:Мальчик смелый
Երեխան ընդունակ է: Ребенок способный.

Աշխատանքը հեշտ է: Работа легкая.

3)Обстоятельство образа действуя:
Նրանք հպարտ են քայլում: Они гордо шагают.

Մենք լուրջ ենք խոսում: Мы говорим серьезно.

Դու լավ ես նկարում: Ты хорошо рисуешь.

Նա երկար է մտածում: Он (она) долго думает.

В субстантивированной форме прилагательное относится к склонению на ի, а в предложении может быть:
1)Подлежащим:
Ուժեղը հաղթում է թույլին: Сильный побеждает слабого.

Վախկոտը փախչում է դժվարությունից: Трус избегает трудности.

2)Дополнением:
Ուսուցիչը գովեց համարձակներին: Учитель похвалил смелых.
Ես սիրում եմ սրամիտներին: Я люблю остроумных.
Ավագ ընկերները օգնում են փոքրերիս: Старшие товарищи помогают младшим.

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես