-- Է՜յ, նավավար, ի՞նչ ես անում,
Ո՞ւր ես նստում դու նավակ,
Սև ամպերն են, տե՛ս, բարձրանում,
Դէպի երկինք կապուտակ:

Հորիզոնն էլ մութով պատած,
Հեռվում ամպն է որոտում,
Նայի՛ր, ծովն էլ կամա՛ց-կամա՛ց
Պարզ երեսն է կնճռոտում...

է՜հ աղա՛ ջան, դարդ մի՛ արա,
Ծովափին եմ ես ծնվել
Մեծացել եմ ծովի վրայ,
Ծովի ջըրով միշտ սնվել:

Մանուկ օրից շա՜տ եմ տեսել,
ե՛վ փոթորիկ, և՛ աղետ,
Ծովն է ինձ միշտ օրօր ասել,
Նո՜ր չեմ ծանօթ ծովի հետ:

Հայր ունէի – ծովում կորավ,
Որսի ելած մութ գիշեր,
Նրան ալիք լափեց, կերավ,
Նա ձկնորս էր անվեհեր:

Ծովում կորցրի երկու եղբայր,
Նավավարներ ինձ նման,
Որ իմացայ-երկինք, աշխարհ,
Ասես, գլխիս փո՜ւլ եկան...

է՜հ աղա՛ ջան, դարդ մի՛ անիլ,
Թէ ծովն ինձ էլ կուլ կըտայ,
«Կուժն ամէն օր ջուր չի բերիլ»...
Ամէն բանի վե՜րջը կայ...

Կեանքը լավ է ... բայց ի՞նչ արած,
Համ էլ մահից, ի՞նչ փախչեմ...
Ծովն է տալիս մեզ կեանք ու հաց,
Ծովի տակ էլ կըհանգչեմ...»:

Ասաց, շարժեց նա թիակներ
Եվ բարձրաձայն երգելով,
Քաջ սլացավ ծովի խորքեր,
Սև ալիքներ ճեղքելով...

ՆԱՎԱՎԱՐ
(Նոր Ուղղագրությամբ)
Ալեքսանդր Ծատուրյան

-- Է՜յ, նավավար, ի՞նչ ես անում,
Ո՞ւր ես նստում դու նավակ,
Սև ամպերն են, տե՛ս, բարձրանում,
Դեպի երկինք կապուտակ:

Հորիզոնն էլ մութով պատած,
Հեռվում ամպն է որոտում,
Նայի՛ր, ծովն էլ կամա՛ց-կամա՛ց
Պարզ երեսն է կնճռոտում...

է՜հ աղա՛ ջան, դարդ մի՛ արա,
Ծովափին եմ ես ծնվել
Մեծացել եմ ծովի վրա,
Ծովի ջըրով միշտ սնվել:

Մանուկ օրից շա՜տ եմ տեսել,
ե՛վ փոթորիկ, և՛ աղետ,
Ծովն է ինձ միշտ օրոր ասել,
Նո՜ր չեմ ծանոթ ծովի հետ:

Հայր ունեի – ծովում կորավ,
Որսի ելած մութ գիշեր,
Նրան ալիք լափեց, կերավ,
Նա ձկնորս էր անվեհեր:

Ծովում կորցրի երկու եղբայր,
Նավավարներ ինձ նման,
Որ իմացա-երկինք, աշխարհ,
Ասես, գլխիս փո՜ւլ եկան...

է՜հ աղա՛ ջան, դարդ մի՛ անիլ,
Թե ծովն ինձ էլ կուլ կըտա,
«Կուժն ամեն օր ջուր չի բերիլ»...
Ամեն բանի վե՜րջը կա...

Կյանքը լավ է ... բայց ի՞նչ արած,
Համ էլ մահից, ի՞նչ փախչեմ...
Ծովն է տալիս մեզ կյանք ու հաց,
Ծովի տակ էլ կըհանգչեմ...»:

Ասաց, շարժեց նա թիակներ
Եվ բարձրաձայն երգելով,
Քաջ սլացավ ծովի խորքեր,
Սև ալիքներ ճեղքելով...

Զարկեցէ´ք դարբիննե´ր կռանը սալին,
Զարկեցէ´ք կռանը – շղթայքն ամրանան,
Անիծեալ արքայի կապանքն ամրանան,
Զարկեցէ´ք դարբիննե´ր կռանը սալին:

Ահարկու ամպերը եկան ժողվեցան,
Ծեր Մասեաց ճակատին սև քօղ փաթթեցին,
Գոռում է փոթորիկ գազանի նըման,
Հառաչում, սուլում է կատաղած քամին:

Զարկեցէ´ք կըռանը. խորունկ քարայրից
Ահա չար հողմի հետ հասնում են ձայներ...
Ցոլացաւ փայլակը – արքայի աչքից
Դէպի վեր թռչում են բարկութեան կայծեր:

Կամի նա ելանել վրէժխնդիր հոգով
Իւր անվերջ տանջանքի թոյնը մահաբեր
Աշխարհի չորս կողմը շաղ տալու մտքով, -
Բայց ամուր են նորա ծանըր շղթաներ:

Մըտերիմ գամփռները կրծում են կապանք,
Կըրծում են անդադար կապանքն արքայի...
Արտավա´զդ, վերջ չունի հոգուդ տառապանք,
Եւ դեռ շատ հեռու է վախճանն աշխարհի:

Եւ անզօր չարութեան քո կուռ հարւածներ
Դեռ պիտի փշրւին մեր մուրճի տակին –
Մենք սպասում ենք դեռևս գեղեցիկ օրեր,
Դեռ հաշտ է երկինքը մեղսոտ աշխարհի:

Բայց եթէ քարացած՝ մենք չենք լսելու
Նոր կյանքի կոչն հուժկու, և վերածնութեան
Սրբարար աւազան մեզ չէ փրկելու, –
Արտավա´զդ, փշրւի թող մեր կուռ կըռան.

Մենք էլ չենք զարկելու երկաթի սալին:
Թող կրծեն գամփըռներդ ոտքիդ շղթաներ,
Արձակւին բազուկներդ, և դու աշխարհին
Դուրս արի´ բերելու կոտորա՜ծ, աւե՜ր...

Բայց ո´չ. հաւատում ենք մենք դեռ փրկութեան,
Մեզ մի նոր երկնքից նոր լույս կըբացվի,
Եւ տեսնում ենք ահա արդէն ծիածան
Մենք ազա՜տ լուսաւո՜ր մի նոր վիճակի...

Զարկեցէ´ք դարբիննե´ր կըռանը սալին,
Զարյեցե´ք կըռանը – շղթայքն ամրանան,
Անիծեալ արքայի կապանքն ամրանան.
Զարկեցէ´ք դարբիննե´ր կըռանը սալին:

ԱՐՏԱՎԱԶԴ
(Նոր Ուղղագրությամբ)
Հովհաննես Հովհննիսյան
(1864-1929)

Զարկեցե´ք դարբիննե´ր կռանը սալին,
Զարկեցե´ք կռանը – շղթայքն ամրանան,
Անիծյալ արքայի կապանքն ամրանան,
Զարկեցե´ք դարբիննե´ր կռանը սալին:

Ահարկու ամպերը եկան ժողվեցան,
Ծեր Մասյաց ճակատին սև քող փաթթեցին,
Գոռում է փոթորիկ գազանի նըման,
Հառաչում, սուլում է կատաղած քամին:

Զարկեցե´ք կըռանը. խորունկ քարայրից
Ահա չար հողմի հետ հասնում են ձայներ...
Ցոլացավ փայլակը--արքայի աչքից
Դեպի վեր թռչում են բարկության կայծեր:

Կամի նա ելանել վրեժխնդիր հոգով
Յուր անվերջ տանջանքի թույնը մահաբեր
Աշխարհի չորս կողմը շաղ տալու մտքով, -
Բայց ամուր են նորա ծանըր շղթաներ:

Մըտերիմ գամփռները կրծում են կապանք,
Կըրծում են անդադար կապանքն արքայի...
Արտավա´զդ, վերջ չունի հոգուդ տառապանք,
Եւ դեռ շատ հեռու է վախճանն աշխարհի:

Եւ անզոր չարության քո կուռ հարվածներ
Դեռ պիտի փշրվին մեր մուրճի տակին –
Մենք սպասում ենք դեռևս գեղեցիկ օրեր,
Դեռ հաշտ է երկինքը մեղսոտ աշխարհի:

Բայց եթե քարացած՝ մենք չենք լսելու
Նոր կյանքի կոչն հուժկու, և վերածնության
Սրբարար ավազան մեզ չէ փրկելու, –
Արտավա´զդ, փշրվի թող մեր կուռ կըռան.

Մենք էլ չենք զարկելու երկաթի սալին:
Թող կրծեն գամփըռներդ ոտքիդ շղթաներ,
Արձակվին բազուկներդ, և դու աշխարհին
Դուրս արի´ բերելու կոտորա՜ծ, ավե՜ր...

Բայց ո´չ. հավատում ենք մենք դեռ փրկության,
Մեզ մի նոր երկնքից նոր լույս կըբացվի,
Եւ տեսնում ենք ահա արդեն ծիածան
Մենք ազա՜տ լուսավո՜ր մի նոր վիճակի...

Զարկեցե´ք դարբիննե´ր կըռանը սալին,
Զարյեցե´ք կըռանը – շղթայքն ամրանան,
Անիծյալ արքայի կապանքն ամրանան.
Զարկեցե´ք դարբիննե´ր կըռանը սալին:
__________________

Փոթորիկն անցավ. տեսնում եմ ահա
Պայծառ արևի ծագումն հրաշափառ.
Ավետեաց հրեշտակն իջաւ մեզ վրայ,
Եվ նոր առաւոտ բաց է մեզ համար:

Երկար տանջւեցանք. որպէս սև գիշեր
Խաւար էր պատել մօր բիրտ սրտերին.
Վայելենք նոր օր - ահա´ ջինջ եթեր
Լցւած է բուրմամբ մի եթերային:

Վարդերն ինձ այսօր ժպտում են անուշ,
Սոխակին դայլայլ հնչում է քաղցրիկ…
Ախ, այսինչ յոյզ է, որ այսպէս քնքուշ,
Շոյում է հոգիս, - յոյս չնաշխարհիկ:

Մարած է սև կիրք, լռել է նախանձ.
Եղբայր-ձայնում եմ ես իմ թշնամուն…
Ոհ թե երկնային այս զգացումն անանց
Տէր մընար յաւէտ ամենուս հոգուն:

Մի անուն միայն, մի քաղցրի´կ անուն
Թող մեզ բոլորիս շաղկապէ սիրով-
Հայրիկ… նազելի և թովիչ հնչիւն,
Համակ անհուն սեր և համակ գորով:

ՀԱՅՐԻԿ
(Նոր Ուղղագրությամբ)
Հովհաննես Հովհաննիսյան
(1864-1929)

Փոթորիկն անցավ. տեսնում եմ ահա
Պայծառ արևի ծագումն հրաշափառ.
Ավետյաց հրեշտակն իջավ մեզ վրա,
Եվ նոր առավոտ բաց է մեզ համար:

Երկար տանջվեցանք. որպես սև գիշեր
Խավար էր պատել մոր բիրտ սրտերին.
Վայելենք նոր օր - ահա´ ջինջ եթեր
Լցված է բուրմամբ մի եթերային:

Վարդերն ինձ այսօր ժպտում են անուշ,
Սոխակին դայլայլ հնչում է քաղցրիկ…
Ախ, այսինչ հույզ է, որ այսպես քնքուշ,
Շոյում է հոգիս, - հույս չնաշխարհիկ:

Մարած է սև կիրք, լռել է նախանձ.
Եղբայր-ձայնում եմ ես իմ թշնամուն…
Ոհ թե երկնային այս զգացումն անանց
Տեր մընար հավետ ամենուս հոգուն:

Մի անուն միայն, մի քաղցրի´կ անուն
Թող մեզ բոլորիս շաղկապե սիրով-
Հայրիկ… նազելի և թովիչ հնչյուն,
Համակ անհուն սեր և համակ գորով:
__________________

(Դասական Ուղղագրութեամբ)
Վահան Տէրեան

Որպէս լեռն է մեր պայծառ տեսել հազար ձիւն,
Այնպէս նոր չեն մեզ համար դաւ ու դառնութիւն:

Բաբելոնն է եղել մեր ախոյանը, տե´ս -
Անհետ կորել անցել է – չար մշուշի պէս:

Ասորիքն է եղել մեր թշնամին – ահա´
Դաշտ է տեղը եւ չկայ քար քարի վրայ:

Մի´ խառնէք մեզ ձեր վայրի, արջի ցեղերին,
Մեր երկիրը աւերւած, բայց սուրբ է եւ հին:

Ամրակուռ է մեր հոգին – դարերի զաւակ՝
Շատ է տեսել մեր սիրտը աւեր ու կրակ:

Շատ է տեսել երկիրն իմ ցաւ ու արհաւիրք, -
Լաց է այնտեղ ամէն երգ եւ ողբ – ամեն գիրք:

Գերւած ենք մենք, – ո´չ ստրուկ – գերւած մի արծիւ,
Բարութեան դէմ վեհսիրտ միշտ, վատի դէմ ազնիւ:

Բարբարոսներ շատ կըգան ու կանցնեն անհետ,
Արքայական խօսքը մեր կըմնայ յաւէտ:

Չի հասկանայ ձեր հոգին ե´ւ ծոյլ , ե´ւ օտար,
Տաճար է մեր երկիրը՝ սուրբ է ամէն քար:

Եգիպտական բուրգերը փոշի կըդառնան,
Արեւի պէս, երկիր իմ, կըվառւես վառման:

Որպէս փիւնիկ, կրակից կելնես, կելնես նոր
Գեղեցկութեամբ ու փառքով վառ ու լուսաւոր:

Արիացիր սիրտ իմ, ե´լ հաւատով տոկուն,
Կանգնի´ր հպարտ, որպէս լոյս, լեռն է մեր կանգուն:

ՄԻ ԽԱՌՆԷՔ ՄԵԶ ՁԵՐ...

(Նոր Ուղղագրությամբ)
Վահան Տերհան

Որպես լեռն է մեր պայծառ տեսել հազար ձյուն,
Այնպես նոր չեն մեզ համար դավ ու դառնություն:

Բաբելոնն է եղել մեր ախոյանը, տե´ս -
Անհետ կորել անցել է – չար մշուշի պես:

Ասորիքն է եղել մեր թշնամին – ահա´
Դաշտ է տեղը եւ չկա քար քարի վրա:

Մի´ խառնեք մեզ ձեր վայրի, արջի ցեղերին,
Մեր երկիրը ավերված, բայց սուրբ է եւ հին:

Ամրակուռ է մեր հոգին – դարերի զավակ՝
Շատ է տեսել մեր սիրտը ավեր ու կրակ:

Շատ է տեսել երկիրն իմ ցավ ու արհավիրք, -
Լաց է այնտեղ ամեն երգ եւ ողբ – ամեն գիրք:

Գերված ենք մենք, – ո´չ ստրուկ – գերված մի արծիվ,
Բարության դեմ վեհսիրտ միշտ, վատի դեմ ազնիվ:

Բարբարոսներ շատ կըգան ու կանցնեն անհետ,
Արքայական խոսքը մեր կըմնա հավետ:

Չի հասկանա ձեր հոգին ե´ւ ծույլ , ե´ւ օտար,
Տաճար է մեր երկիրը՝ սուրբ է ամեն քար:

Եգիպտական բուրգերը փոշի կըդառնան,
Արեւի պես, երկիր իմ, կըվառվես վառման:

Որպես փյունիկ, կրակից կելնես, կելնես նոր
Գեղեցկությամբ ու փառքով վառ ու լուսավոր:

Արիացիր սիրտ իմ, ե´լ հաւատով տոկուն,
Կանգնի´ր հպարտ, որպես լույս, լեռն է մեր կանգուն:
__________________

Ն Ե Ր Բ Ո Ղ Ա Կ Ա Ն

Օշականի ամենասուրբ գերեզման,
Հանճարի հո´ղ ուրկէց այսօր,
Տասնևհինգ մրրիկեան դարերու,
Պատմութիւուն մը պերճաշուք,
Արևելքէն Արևմուտք, երկու Հայքն բովանդակ,
Դեպի զքեզ, ազատօրէ՜ն աղօթելու կը շարժէ...

Օշականի անհո՜ւն մեռեալ,
Դուն բիւուրաւոր ճիւղերով,
Ոսկեհոս գետ գիտութեան,
Մտքի փրկիչ, յոյսի Հսկայ, կեանքի կեդրոն,
Դուն անվախճա՜ն փոշիացեալ,
Ուրկէց ուղեղս, մանկութեանս օրերուն,
Ե‘ս աղքատօրէն եկայ վառել...

Օշականի վսեմական վարդապետ,
Դուն վեհիմաստ վանական և Աստծոյ բաժակ,
Դուն Յիսուսի բազմաբուրեան պատմուճան,
Խօսքի´ աղբիւր, բանի բարձունք,
Կարողութեանց անվե´րջ կատար,
Դուն իմաստի ավազան և աղօթքի կապոյտ անձրև,
Ափ մը հողէդ ամբողջ երկինք մը դեռ կը բուրէ...

Օշականի դուն անկորուստ կրօնական,
Անապատին մէջ մխրճւող ճգնաւոր,
Դուն անբասիր և մեհեանական մենակեաց,
Խունկի՜ անտառ, Կնդրուկներո՜ւ բուրաստան,
Քրիստոսի ազնիվ խօսքին դուն տիրական տարածիչ
Եւ գրանիտեայ ուղղափառ սիւն,
Եւ մտքի գմբէթ և հոգիի անծայրածիր հորիզոն,
Դո´ւն շնորհքի աշնանային շտեմարան,
Քու հավատքէ´դ հավատացեա՜լ ես ալ լացի...

Օշականի մէջ անմահօրէ՜ն մահացեալ,
Անճառելի և անդրանիկ դաստիարակ,
Ես երազային երեխայ մը վեցամեայ,
Այբբենարանդ ի ձեռին, անմեղօրէն զայն հեգելով
Առաջին խաչը, ճակտէս սրտիս,
Հավատա ինծ ո՜վ հայութի´ւն...
Պատկերիդ դէմ է որ հաներ եմ...
Եւ լսէ´ այսօր, թոթովախօս ծաղկոցի
Շուշանմարմին մանուկներէն`
Մինչև ծերերն հողաբոյր,
Քու սուրբ անունդ կ´օրհներգեն... :
Օշականի հանճարանի՜ստ հողակոյտ,
Եկեղեցւոյ խորանին քով անշուքօրէ՜ն մրափող`
Եւ Եհովայի պատգամախօս մեծ մատեանին
Դուն սրբագիր թարգմանիչ,
Ոսկեդարու ադամանդեայ՜ բանալի,
Դուն հայ դպրութեանց անշրջանակ լուսամուտ,
Դուն լեզւի կաճառ, գեղեցկութեան իջևան,
Դուն ճեմարան մարմարային մտածումի,
Ներէ´ որ քու աշակերտդ արբեցեալ,
Տասնևհինգ դարեր յետոյ զքե´զ պաշտէ...

Օշականէն մեզի հսկող Մտքի Աստւած,
Դուն հասողութեան հիմնաքար,
Աստղերէն մեզ լոյս լեցնող ոսկեհասակ աշտարակ,
Ուր մեր ուղեղը մեզ կը ժպտի...
Դուն մտածման ծարաւներու արծաթեայ ծով,
Դուն Տարօնածին հսկայ` Մովսես,
Դուն անհպելի մատենագիր մայր-բարբառի,
Թո´ղ իմ գանգս, վերջալոյսիս,
Քնարիս հետ, մոխիրովս առլցուն,
Հուղարկավորներս` խնկատուփի մը փոխարէն
Հողակոյտիդ վրայ վառեն...:

Ս ՈՒ Ր Բ Ի Ն Ա Ղ Օ Թ Ք Ը

Լո´յս տուր ինծի, Սստւած անհերքելի
Տիեզերքի անմեկնելի ճարտարապետ,
Ճակատագրի և ճանաչման ստեղծի´չ,
Շունչի´ մրրիկ, կեդրոնական կարողութիւն,
Սուրբ սեղանիդ սարգաւակն Մեսրոպ`
Իր մշուշապատ մեծ երազին`
Քու ձեռքերեդ հստակութիւ՜ն կ´աղերսէ...

«Օգնէ´ ինծի, մեծապարգև՜ իմաստութիւն,
Ես` անցուպ հովիւ մեծ քարոզիդ,
Ես` եղկելի մահկանացու,
Ես դժգոյն տնտես
Հայկազնեան ահեղ ցեղին...
Ես` տգէտ դպիր և անվաւեր վարդապետ,
Ես անծածան դրօշ հաւատացեալ ամբոխներուդ,
Ես` անօժիտ վերծանո´ղ և անանձրև այդգեպան,
Ես` կոյր աղբիւր և կորաքամակ ճանապարհորդ,
Ես` անարժան օրհնաբան անվերջ փառքիդ,
Իմ անդպիր հօտիս համար լո՜յս կաղերսեմ...

«Օգնէ´ ինծի, Աստւա՜ծ բիւրեղ...
Ես` ողորմելի որոնիչ և անհետևանք խուզարկու,
Ես անքանքար քննիչ և անբերրի հիւլէ,
Ես անաստիճան ճգնաւոր և անթռիչ հռետոր,
Դառնաժպիտ թափառական և աշակերտ անբանիբուն,
Երազատես մոլորեալ և անտաղանդ անրջող,
Ես սահմանափակ պատուհան և փակեալ դուռ,
Ես իմ հոգիիս հանդէպ փշրող երկա՜թ ալիք,
Ես գերեզմանի՜ պահապան և մեռելո՜ց հաշւակալ,
Ես հրեղէն հացիդ կարօ՜տ ցորենաքաղ...
Ես աներդիք գիշերող և անսափոր ծարաւի,
Ես մենաւոր մշակ տատասկներու մէջ կորուսեալ,
Ես անճառագայթ աղջամուղջ, ես անլար քնար,
Դեռ անբարբառ Հայկազնեաց հոգիին`
Բացատրութեան Բանալի՜ մը կաղերսեմ...

«Օգնէ ինծի, Տարրերու հայր,
Ես աչք աղօտ և տեսողութիւն անթափանց,
Ունայնամիտ ունկնդիր և չարալուր ականջ,
Աններդաշնակ երաժիշտ և մեղկաձայն երգիչ...
Ես անհողագործ դաշտօրայ, շտեմարան թափուր,
Աեղանասպաս անհաց և ցամաքեալ գինեբաշխ,
Ես անկոչ հրավիրեալ Յիսուսական հարսանիքին,
Ես անձէթ լուսարար և անմատեան մտածող,
Եւ անգորով գգւիչ և սիրազուրկ սիրահար,
Ես անհրապոյր քարոզիչ և քարկոծեալ քրիստոնեայ,
Օժիտաբեր աղքատ և անոսկի հարուստ...
Ես անհամբոյր շրթունք և հոգեզուրկ հեծեծող,
Ես սիրտ անսէր և կուսութիւն անկատար,
Ես անբևեռ քալող և երերուն ուղեւոր...
Քու փրկութեան փարոսներէդ
կաթի՜լ մը լոյս տուր ինծի...
Եւ երկնային դուռներուդ հետ հոգեկան
Կեանքին դռները դրախտին պէս թող բացւին...

«Օգնէ´ ինծի, անծի՜ր Աստւած...
Ես անկարկաջ առւակ և խափանեալ ջրվէժ...
Ես ուսուցիչ անուս և վարանեալ վարդապետ,
Ես դպրութեանց դեռ անպսակ տնօրէն,
Ես խղճերու հանդէպ ինկո´ղ վարագոր...
Ես որմ մթաշէն, գեհենական բանտարկեալ,
Ես շիւղ կորուսեալ, հո՜ւնդ անպարգև...
Մացառապատ կածան, օձապտոյտ գետնուղի...
Ես անհիւրնկալ օթևան և անբազմոց մահամերձ...
Լապտերիդ լոյսը մի´ մերժիր ինձ...

«Օգնէ´ ինծի, համագումար Սկզբունք,
Մկրտութեան ես անմիւռոն աւազան,
ես աղօթքի կիսակործան գաւիթ,
Ես արորազուրկ հողագործ, անգերանդի հնձող,
Ես անբոյր օծանող և դառնահամ իւղ,
Ես անբալասան բժիշկ և անբեհէզ վիրակապ,
Ես կոտրած կանթեղ և պապագեալ պատրոյգ,
Ես հողմակոծ անտառ և արտասւաթոր ուռենի...
Ես անտաշ ատաղձ և բորբոսեալ գերան,
Ես հողաշէն բուրվառ և անծխելի խունկ,
Ես անողկոյզ որթատունկ և վարակեալ վարսակ,
Ես անճշմարիտ ճակատ և անուղիղ ձեռք,
Ես անկարող կարգաւոր և աննշխարհ քահանայ,
Ես մենութեանս մէջ մխացող անկարաւան անապատ,
Այցելո՜ւթիւն տուր ինծի...

«Օգնէ´ ինծի, ո՜վ անբաղդատ Օրէնք,
Ես վարանոտ մարդ և յուսահատ անձ...
Ես ահաբեկ անհատ և շւարած շնչաւոր,
Ես տարակոյսին մէջ տատանող հողմահալած,
Անլսելի աղաղակ և անարձագանք շեփոր...
Ես գոս տերև` աշուններէն վա՜ր ինկող...
Ես չորացեալ ճիւղ և անհոտաւէտ վարդենի,
Ես ուշիմութեան ուրւական,
Ես կարճիմաստ իմացական և խոնարհած խելք,
Եկեղեցիիդ կամարներուն տակ հեծեծող`
Քրիստոնեայ ժողովորւրդիդ դեմ հանդիման
Ես Աստւածաշունչ մեծ Մատեանիդ
Օտարալեզու ընթերցող և անհարազատ թարգմանիչ...

«Օգնէ´ ինծի, անծայրածիր Ծանոթութիւն,
երազօր Տեր, անհուն հնարիչ,
Լոյսի զենիթ, անկնճիռ իմաստ,
Ջուր երկնային, անանջրպետ հոգի,
Անհաշիւ բաշխող, երազներու սահանք,
Ճանաչումի քու ծածկոցդ լուսեղէն,
Իմ կործանեալ ուսիս վրան թող ծածանի,
Եվ` հսկումներու, հեծեծանքի, աղօթքներու
Այս իրիկւան, քառասներորդ գիշերին`
Աստւա՜ծ անհեղլի, Աստւա՜ծ անափունք
Արարչագործ ձեռքդ իմ ուղեղիս երկարէ,
Հոն իմ գիւտս խմորելու...»
__________________

Ո՜Վ հրաշալիք, ո՜վ հաւատքի աննիւթական հուր,
Ո՜վ զարմանագործ զօրութիւն,
Ո՜վ բոցեղէն բԺԺանք, ո´վ անլոյծ խորհուրդ,
Ահաւասիկ Քերովբէ մը մրափին մեջ Մեսրոպին,
Իր աջ ձեռքո´վն լուսագիծ՝
Ակնթարթ մը՝ մենաստանին որմին վրայ
Հայկազնեան Այբբենարանը տառագրեց...:
Յանկարծ՝ Սուրբը, մեծ Տեսիլքէն ցնորաշարժ՝
Մեռեալի մը պէս ընդոստ ոտքի,
Փետուր գրիչն և տախտակն ի ձեռին,
Հրաշքին տակ արտասւելով,
Որմին առջև անհունօրէն ծնրադրեց...

Գ Ի Ւ Տ Ի Ն Փ Ա Ռ Ք Ը

Մեսրո´պ, հայ դարերուն դիմաց կեցող
Դուն ադամանդեայ ապառաժ,
Դո´ւն մանուկներու մերկ ուղեղէն
Մինչև հանճարը ցոլքեր ցանող,
Գիտակցութեանց անգի´ւտ փարոս...
Դուն որուն կոփիւնը կռանին,
Ժամերուն պէս, րոպէին հետ անդադար,
Իմացական թանգարանի՜ն արձանները մեզ կը ձուլէ,
Դուն աննինջ հսկող, դուն տիտանեան Տեսանող,
Դուն, օրորոցէն մինչ գերեզման,
Մեր մեն մի խօսքին մեն մի շունչին,
եղեցկաձայն բացատրիչ...
Դուն բարբառի արարաիչ, Բանի իշխան,
Դուն անբաւ բաւիղ տեսողութեան,
Դուն գոյացութեան արգաւանդ հայր,
Դուն լոյսի անիւ, դուն հավատքի հրավէր,
Դուն հայրենի հողին վրայ մրրկին պէս բարձրացող
Անտա՜ռ անհուն, անտա՜ռ սրտի,
Որուն մեն մի հաստատաբուն ծառերն հսկայ,
Մէկ մէկ քնար, մէկ մէկ փանդիռ են մեր շունչին...
Մէկ մէկ շեփոր մեր հագագին ռազմական,
Մէկ մէկ պատնէշ ճակատագրի պատուհասին...
Դուն անվատնելի ցոր”անի դաշտ, դուն ձրի հաց,
Դուն հունձք հարուստ, և դուն հնձան հրաշէկ,
Դուն արբեցութեանց և գինիի աւազան,
Որուն մէջ ե´ս ալ ոսկի սափորս եմ մխրճէր...
Արևներու ծարաւէս խենթ...

Դուն մեծաթափանց նայվածքներով առաքեալ,
Դուն էիր որ զքեզ երգող ցեղդ այսօրւան,
Հելլեներէն և հանճարեղ և հրավառ
Ու աշխարհակալ մեծ Հռովմի որդիներէն,
Ու հրապաշտ Պարսիկներէն դրացի,
Մայր-բարբառիդ հիմնաքարովն յակինթ,
Հայկազնեանց մեր շառաւիղն ազատեցիր...
Դուն երկրո´րդ Աստւած,
Եւ մտածման դուն առաջի´ն արարիչ...
Դուն բեղո´ւն բարիք, սրտի´ աղբիւր,
Գոյներու գանձ, գրութեա´նց գահ,
Դուն թռչող դարերն մէկզմէկու կամարող
Կամուրջ անգիծ, ուրկից ցեղդ միլիոններով
Կամ պերճօրէն կամ վատաբար,
Կեանքէն ի մահ կուգայ կ´անցնի...

Դուն Հելլէներէն հռչակւած,
Մեծատիտղոս Ակումիտ,
Ո՜վ մենակեաց, ո՜վ Մագիստրոս, ահաւասիկ
Երկու Հայքերն, «Ովսաննա՜ քեզ» կը գոռան...
Եւ ովսաննա Վաղարշապատի Հայրապետին`
Սահակ Պարթև զուգակշիռ արբանեակիդ,
Եւ Վռամշապուհ Արքային,
Որովհետև քու մեծ գիւտիդ զորաւիգ,
Մէկն իր խաչին, միւսն իր Սուրին համազօր
Քու քայլերուդ հետ քալելով`
Արարատեան արշալոյսին,
Դպրութեանց դուռը մեզ բացին...

Ա´հ, ամբողջ արիւնը քու ուղեղիդ,
Ի՜նչ տենդերէ որպիսի՜ տենդ,
Եւ սարսուռներէ ի՜նչ սարսուռ,
Ի՜նչ գեհենական գալարումէ գալարում,
Եւ վարանքե վարանք և վարկածե ի վարկած,
Եւ ծովային ծփանքներէն ի ծփանք,
Այլակերպիչ նժարե մը ուրիշ նժար,
Եւ կշիռէ ի կշիռ, զքե՜զ տարաւ,
Եւ մեն մի հիւլէն քու հոգիիդ,
Մեն մի ճաճանչը քու աչքերուդ,
Մեն մի կաթիլը քու հանճարիդ կայծերուն,
Հողմային հևքդ և խոլ թափը թռիչներուդ,
Աղօթքներուդ հորձանքներն հրեղէն,
Քառասուն օր` տիւ և գիշեր,
Մենութեանդ մէջ, Մեռեալի մը պէս մենաւոր,
Զքեզ դէպի Տեսիլքդ տարին...
Եւ անուրջի մէջ ծնանող ծաղկի ծիլէն,
Ու բողբոջէն դեռ անբոյս,
Դուն մարող լոյսէն, դուն տեսլական ստւերէն,
Անգոյն գծէն և երազի վսեմ վարդէն,
Դուն ոլորտէն, անձայն շեշտէն, անգոյն բառէն,
Դուն ծածանող և անարմատ ծւէններէն,
Դաշնակցութեանց Ալփաբետան ստեղծեցիր...
Եւ Չորրորդ դարու Ոսկի սեմէն,
Մինչև մեր օրը, մեր արիւնովը մթին`
Ահաւասիկ Հայ Հանճարը բազմալար,
Քու ձևերուդ մեջ կը ձուլվի...

Ո՜վ անլուծելի առեղծւած,
Ո՜վ ջղերո´ւ կայծակէ խուրձ,
Արեան հնոց, անուրջներու անբիծ ծաւալ,
Ո՜վ զարմանալի և տևական զգայախաբ,
Քնարական ահեղաբի´բ քիմեռատես,
Դուն Աստւածագիծ ծիածան...
Հաշտութեան հուրը մեզ բերող,
Դո´ւն, տարակոյսին և տարտամին տիրապետ,
Դո´ւն տարօրինակ և տարագիծ գմբէթ...
Դո´ւն մեծ կրքերու կրօնաւոր,
Ա´յր Աստուծոյ, մտքի´ եղբայր, քնարի´ քոյր,
Քու բաժակէդ թո´յլ տուր որ ես ալ ըմպեմ...

Եւ այսօր, քու սրբութեամբդ սնած`
Ես ապաժաման քնարահար,
Եւ անվճար ու անարժան երախտագէտ,
Ես` քու ցեղիդ հոգիին հայելին քեզ կը բերեմ...
Աչքերուս մեջ անոր աչքէն հուր առի...
Ու իմ խօսքերս անոր սրտէն եմ քաղէր,
Եւ ի´նչ որ կարդաս ճակտիս վրան,
Ի´նչ որ կարդաս ժպիտիս մէջ,
Անոր յոյսո՜վն եմ ես գրած...
Եւ թոյլ տուր այսօր, ո՜վ Մեսրոպ,
Որ Հայոց հողէն մինչև աստղերը հասնող
Քու ոսկիէ սանդուխեդ վե´ր բարձրանամ,
Եւ հաստատաքայլ, աստիճանէ աստիճան
Ու պսակէ ի պսակ և լոյսէ ի լոյս,
Իբր զավակը մտածումիդ,
Ես ի քե´զ գամ, իմ այս երգս երգելու...
__________________

Ա
Սպասումիս և Յոյսիս քաղցրութեանը հետ մինակ էի այդ իրիկուն,
Եվ Փրկութեան ու Տառապանքի նժարովը՝ Հայրենիքին բախտը կը կշռեի...
Երբ՝ հեռակայ տանս դուռը, գիշերւան սարսափին մէջէն, ուժգնապէս բախեցին.
Եվ ժպտուն՝ ընկեր մը ներս մտաւ, շքեղօրէն գեղեցիկ,եղբայրադէմ և ահաւոր...

Բ
Երիտասարդ էր: Աչւըներուն կայծը երկնքի աստղերեն էր որ կը ծորէր,
Եվ հասակին ձևերը մարմարներու զորութիւններէն էր կերտւած...
Մտածումը մարդկային արդարութեան էջերէն յստակօրէն ջահավառյալ...
Ճակտին վրայ իրենց ցաւի և բարութեան ծաղիկներն ունեին:

Գ
Մտերմաբար քով քովի, Հայրենիքին տառապանքէն կը խօսէինք,
Իր ծանրախոհ գլուխը սգաւոր կիսաստւածի մը արիւնոտ սրտին կը նմանէր...
Նայւածքները նայւածքներուս մէջ, նոյն ճակատագրին խորհրդանիշը փնտռեցին...
Եվ մեր տրտում ժպիտները հոգիէ հոգի մեղմօրէն ճառագայթւեցան:

Դ
Ժամերով լռին էր: Լռին էի: Յիշատակի հեծեծանքներ մեր աչքերը թրջեցին...
Եվ լամպարիս կապոյտ լոյսը, սեղանիս վրայէն, այլևս արիւններու նման վար կը թորար...
Դժգունեցայ ես՝ ինչպէս երազ մը որ առաւոտին երևումէն կ'անհետի...
Բայց ինք՝ հերոսատիպ և հպարտ, ձեռքս ձեռքին մէջ՝ ոտքի՝ ինծի ըսաւ...

Ե
-Այս իրիկուն՝ հաւատքի և հրաժեշտի իրիկունս է, ընկե´ր,
Երիւարս թամբած եմ արդէն՝ և կեանքի ու կռւի տենդէն՝ դուռիդ առջևը կը վրնջէ...
Եվ տե´ս հասակէս վար անբիծ սուրս մերկ է, մերկութեամբը գերմարդկային վճիռներուն:
Ճակատդ շրթունքիս մոտեցո´ւր... հավատքի և հրաժեշտի իրիկունս է, ընկե´ր...

Զ
«Եվ դուն սա´ մաքրափայլ թերթերուդ վրան, ցեղին ցաւը և ցեղին ուժը բանաստեղծէ,
Ապագայ սերունդներուն և մեր անցեալին տխրութեանն ի նվէր.
Ես որբ մըն եմ և ըմբոստ մը, մնա՜ս բարեավ, կորուսեալներս փնտռելո՜ւ կþերթամ...
Քու երգերէդ երգ մը տո´ւր ինձ, երգ մը, ես երգելո՜վ կ´ուզեմ մեռնիլ...»
__________________

Մայրենի´ լեզու, մայրենի´ բարբառ,
Ախորժ, ընտանի իմ հոգու համար,
Առաջին դու խօսք, ականջիս հասած,
Դու սիրոյ քաղցրիկ առաջին յօդւած,
Մանկական լեզւիս թոթովանք տըկար,
Հնչում եո իմ մէջ դու միշտ անդադար:

Ո՜հ, ինիպէս պըղտոր էր սրտիս օրը,
Երբ պանդուխտ էի օտարի տանը,
Եթե հարկ էր ինձ այլազգի լեզւով
Իմ միտքը յայտնել օտար բառերով,
Որ երբէք սիրել կարելի չէ ինձ,
Որ ձայն ողջոյնի բնաւ իսկ չեն ինձ:

Գեղեցիկ լեզու, հրաշալի լեզու,
Այդ ինչպես քաղցըր հնչում ես ինձ դու...
Կամիմ աւելի քաջ ծանօթանալ
Քո ճոխ գանձերին, հոգով հայանալ.
Ասես թէ ահա կանչում էին ինձ
Պապեր ու հայրեր խոր գերեզմանից:

Հնչի´ր դու, հնչի´ր այժմ և հաւիտեան
Մայրենի լեզու, բարբառ սիրական,
Արի´, բարձրացի´ր հնութեան փոշուց
Դու իմ հայ լեզու մոռացւած վաղուց.
Զգեցի´ր նոր կեանք սուրբ գրւածներով,
Որ ամենայն սիրտ վառւի քո սիրո՜վ:

ՄԱՅՐԵՆԻ ԼԵԶՈՒ
(Նոր Ուղղագրությամբ)
Ստեփանոս Նազարյանց

Մայրենի´ լեզու, մայրենի´ բարբառ,
Ախորժ, ընտանի իմ հոգու համար,
Առաջին դու խոսք, ականջիս հասած,
Դու սիրո քաղցրիկ առաջին հոդված,
Մանկական լեզվիս թոթովանք տըկար,
Հնչում եո իմ մեջ դու միշտ անդադար:

Ո՜հ, ինիպես պըղտոր էր սրտիս օրը,
Երբ պանդուխտ էի օտարի տանը,
Եթե հարկ էր ինձ այլազգի լեզվով
Իմ միտքը հայտնել օտար բառերով,
Որ երբեք սիրել կարելի չէ ինձ,
Որ ձայն ողջույնի բնավ իսկ չեն ինձ:

Գեղեցիկ լեզու, հրաշալի լեզու,
Այդ ինչպես քաղցըր հնչում ես ինձ դու...
Կամիմ ավելի քաջ ծանոթանալ
Քո ճոխ գանձերին, հոգով հայանալ.
Ասես թե ահա կանչում էին ինձ
Պապեր ու հայրեր խոր գերեզմանից:

Հնչի´ր դու, հնչի´ր այժմ և հավիտյան
Մայրենի լեզու, բարբառ սիրական,
Արի´, բարձրացի´ր հնության փոշուց
Դու իմ հայ լեզու մոռացված վաղուց.
Զգեցի´ր նոր կյանք սուրբ գրվածներով,
Որ ամենայն սիրտ վառվի քո սիրո՜վ:
__________________

Ձախորդ օրերը ձմռան նման կուգան ու կերթան,
Վհատելու չէ, վերջ կունենան, կուգան ու կերթան,
Դառն ցաւերը մարդու վերայ չեն մընայ երկար,
Որպէս հաճախորդ` շարւէ-շարան կուգան ու կերթան:

Փորձանք, հալածանք և նեղութիւն ազգերի գըլխից,
Ինչպէս ճանապարհի քարաւան` կուգան ու կերթան,
Աշխարհը բուրաստան է յատուկ, մարդիկը` ծաղիկ,
Ո՜րքան մանուշակ, վարդ, բալասան կուգան ու կերթան:

Ոչ ուժեղը թող պարծենայ, ոչ տկարը տխրի,
Փոփոխակի անցքեր զանազան կուգան ու կերթան,
Արևը առանց վախենալու ցայտում է լոյսը,
Ամպերը դէպի աղօթարան կուգան ու կերթան:

Երկիրը ուսեալ զաւակին է փայփայում մօր պէս,
Անկիրթ ցեղերը թափառական, կուգան ու կերթան,
Աշխարհը հիւրանոց է, Ջիւան, մարդիկը` հիւր են,
Այսպէս է կանոնը բնական, կուգան ու կերթան:

ԿՈՒԳԱՆ ՈՒ ԿԵՐԹԱՆ
(Նոր Ուղղագրությամբ)
Ջիվանի

Ձախորդ օրերը ձմռան նման կուգան ու կերթան,
Վհատելու չէ, վերջ կունենան, կուգան ու կերթան,
Դառն ցավերը մարդու վերա չեն մընա երկար,
Որպես հաճախորդ` շարվե-շարան կուգան ու կերթան:

Փորձանք, հալածանք և նեղություն ազգերի գըլխից,
Ինչպես ճանապարհի քարավան` կուգան ու կերթան,
Աշխարհը բուրաստան է հատուկ, մարդիկը` ծաղիկ,
Ո՜րքան մանուշակ, վարդ, բալասան կուգան ու կերթան:

Ոչ ուժեղը թող պարծենա, ոչ տկարը տխրի,
Փոփոխակի անցքեր զանազան կուգան ու կերթան,
Արևը առանց վախենալու ցայտում է լույսը,
Ամպերը դեպի աղոթարան կուգան ու կերթան:

Երկիրը ուսյալ զավակին է փայփայում մոր պես,
Անկիրթ ցեղերը թափառական, կուգան ու կերթան,
Աշխարհը հյուրանոց է, Ջիվան, մարդիկը` հյուր են,
Այսպես է կանոնը բնական, կուգան ու կերթան:
__________________

Ամէն տեղ տիրած խորին լռութիւն.
Կարծես թէ մեռած լինի բնութիւն:
Նստած սգաւոր, պանդուխտ միայնակ,
Ո՜հ, քե´զ եմ տեսնում, ով փայլուն լուսնեակ:

Աշխարհի սկզբից դու մինչ ի վախճան,
Երկնակամարով առնում ես շրջան.
Ո՜հ, դու տեսե՞լ ես հայ ազգ բարեփառ,
Արդեօք տեսնում ես նորա ցավ անճար:

Արդեօք դո՞ւ ևս խղճալուս նման,
Տեսած Հայաստան ժանտ ոտքի կոխան,
Թափում ես աչքից աղի կաթիլներ,
Եւ սրտիդ միջում ցցւում են նետեր:

Քա´ր է քո սիրտը, և խիղճըդ մեռած,
Քանի՞ արիւններ, քանի՞ կոտորած
Տեսար, լռեցիր և դարձեալ պայծառ,
Հայ երկրի վերայ կապում ես կամար:
__

Ձա´յն տուր, ով ծովակ, ինչո՞ւ լռում ես,
Ողբակից լինել չկամի՞ս դժբախտիս:
Շարժեցէ´ք, զեփիւռք, ալիքը վէտ-վէտ.
Խառնէք արտասուքս այս ջրերիս հետ:

Հայաստանի մեջ անցքերին վկայ,
Սկզբից մինչ այժմ, խնդրեմ ինձ ասա´.
Մի՞թէ միշտ այսպէս կըմնա Հայաստան
Փըշալից անապատ, երբեմն բուրաստան:

Մի՞թէ միշտ այդպէս ազգը խղճալի,
Կըլինի ծառայ օտար իշխանի,
Մի՞թէ Աստուծոյ աթոռի մօտին
Անարժան է հայն և հայի որդին:

Արդեօ´ք գալու է մի օր, ժամանակ,
Տեսնել Մաիսի գլխին մի դրօշակ,
Եւ ամէն կողմից պանդուխտ հայ ազգիք,
Դիմել դէպ իւրեանց սիրուն հայրենիք:

Դժւա´ր այդ. միայն, Տեսուչըդ վերին,
կենդանացրու հայութեան ոգին,
Ծագի´ր նոցա դու քո լոյս գիտութեան,
Որով իբր էակ նոքա բանական,
Կճանչեն մարդուս կեանքի խորհուրդը,
Կըլինեն գործովք տիրոջ փառաբան:
__

Յանկա´րծ ծովակի երեսին մի լոյս.
Ջրից դուրս եկաւ նազելի մի կոյս,
Մի ձեռնում ունէր նա վառած լապտեր,
Իսկ միւսում՝ քընար փայլուն փըղոսկեր:
Արդեօք հուրի՞ էր, հրեշտակ աննշան,-
Ո՞չ, հայ մուզաների տիպ համանման:
- Հայոց ճակատագիրը կարդա´, ով մուզա,
Ներկայ և գալոց գուշակիր, ասա´:
(Ասաց երկնային այն ոգի քաղցրիկ):

- Աւետիք տամ քե´զ, նժդեհ պատանի.
Սրբի´ր աչքերից արտասուքդ աղի:
Կըգան նոր օրեր, օրեր երջանիկ,-
Երբ Տիրոջ կամքը, ազատ ու արդար
Կը թագաւորէ – կրկին ոսկեդար:

- Հայոց մուզայքը կզարթնուն կրկին.
Հայոց պառնասը կը ծաղկի վերստին,
Եւ Ապողոնեան կառքը լուսարար,
Կըբոլորէ Հայոց թուխ երկնակամար:

-Մենք ևս քո պէս, - երբ խորին գիշեր
Պատեց Հայաստան, - սգաւոր օրեր
Շատ ենք անցուցել. այժմ սիրելի,
Մենք ևս Հաշտության ստացանք ձիթենի:
Սիրեցէ´ք քնարի լարերը ժանգոտ.
Ելե´ք Հայաստան երգով եռանդոտ,
Զարթեցրէք Հայոց աշխոյժը մեռած,
Լցւեցաւ կամքը, հասաւ ժամանակ,
Օրը կըբացւի, - ահա´ Արուսեակ
Ձեզ յայտնի նշան, ասում է Աստւած:
Կրկին մթնացաւ: Չքացաւ պատկերը:
Երկար ժամանակ դիււթական ձայնը
Լըսւում էր խառն ալիքների հետ,
Օդին տիրել էր բուրումն հոտավէտ:

Ախորժելի՜ լուր, աւետիք քաղցրիկ,
Որպէսզի՜ հըրճւանք. մուզայդ գեղեցիկ,
Ասա մեզ, մեկնիր, արդեօք հնարի՞ն
Մի մեռած մարմնի զարթնող վերստին...

ՁԱՅՆ ՏՈՒՐ, ՈՎ ԾՈՎԱԿ...
(Նոր Ուղղագրությամբ)
Րաֆֆի
1835-1888

Ամեն տեղ տիրած խորին լռություն.
Կարծես թե մեռած լինի բնություն:
Նստած սգավոր, պանդուխտ միայնակ,
Ո՜հ, քե´զ եմ տեսնում, ով փայլուն լուսնյակ:

Աշխարհի սկզբից դու մինչ ի վախճան,
Երկնակամարով առնում ես շրջան.
Ո՜հ, դու տեսե՞լ ես հայ ազգ բարեփառ,
Արդյոք տեսնում ես նորա ցավ անճար:

Արդյոք դո՞ւ ևս խղճալուս նման,
Տեսած Հայաստան ժանտ ոտքի կոխան,
Թափում ես աչքից աղի կաթիլներ,
Եւ սրտիդ միջում ցցվում են նետեր:

Քա´ր է քո սիրտը, և խիղճըդ մեռած,
Քանի՞ արյուններ, քանի՞ կոտորած
Տեսար, լռեցիր և դարձյալ պայծառ,
Հայ երկրի վերա կապում ես կամար:
__

Ձա´յն տուր, ով ծովակ, ինչո՞ւ լռում ես,
Ողբակից լինել չկամի՞ս դժբախտիս:
Շարժեցե´ք, զեփյուռք, ալիքը վետ-վետ.
Խառնեք արտասուքս այս ջրերիս հետ:

Հայաստանի մեջ անցքերին վկա,
Սկզբից մինչ այժմ, խնդրեմ ինձ ասա´.
Մի՞թե միշտ այսպես կըմնա Հայաստան
Փըշալից անապատ, երբեմն բուրաստան:

Մի՞թե միշտ այդպես ազգը խղճալի,
Կըլինի ծառա օտար իշխանի,
Մի՞թե Աստուծո աթոռի մոտին
Անարժան է հայն և հայի որդին:

Արդյո´ք գալու է մի օր, ժամանակ,
Տեսնել Մաիսի գլխին մի դրոշակ,
Եվ ամեն կողմից պանդուխտ հայ ազգիք,
Դիմել դեպ յուրյանց սիրուն հայրենիք:

Դժվա´ր այդ. միայն, Տեսուչըդ վերին,
կենդանացրու հայության ոգին,
Ծագի´ր նոցա դու քո լույս գիտության,
Որով իբր էակ նոքա բանական,
Կճանչեն մարդուս կյանքի խորհուրդը,
Կըլինեն գործովք տիրոջ փառաբան:
__

Հանկա´րծ ծովակի երեսին մի լույս.
Ջրից դուրս եկավ նազելի մի կույս,
Մի ձեռնում ուներ նա վառած լապտեր,
Իսկ մյուսում՝ քընար փայլուն փըղոսկեր:
Արդյոք հուրի՞ էր, հրեշտակ աննշան,-
Ո՞չ, հայ մուզաների տիպ համանման:
- Հայոց ճակատագիրը կարդա´, ով մուզա,
Ներկա և գալոց գուշակիր, ասա´:
(Ասաց երկնային այն ոգի քաղցրիկ):

- Ավետիք տամ քե´զ, նժդեհ պատանի.
Սրբի´ր աչքերից արտասուքդ աղի:
Կըգան նոր օրեր, օրեր երջանիկ,-
Երբ Տիրոջ կամքը, ազատ ու արդար
Կը թագավորե – կրկին ոսկեդար:

- Հայոց մուզայքը կզարթնուն կրկին.
Հայոց պառնասը կը ծաղկի վերստին,
Եվ Ապողոնյան կառքը լուսարար,
Կըբոլորե Հայոց թուխ երկնակամար:

-Մենք ևս քո պես, - երբ խորին գիշեր
Պատեց Հայաստան, - սգավոր օրեր
Շատ ենք անցուցել. այժմ սիրելի,
Մենք ևս Հաշտության ստացանք ձիթենի:
Սիրեցե´ք քնարի լարերը ժանգոտ.
Ելե´ք Հայաստան երգով եռանդոտ,
Զարթեցրեք Հայոց աշխոյժը մեռած,
Լցվեցավ կամքը, հասավ ժամանակ,
Օրը կըբացվի, - ահա´ Արուսյակ
Ձեզ հայտնի նշան, ասում է Աստված:
Կրկին մթնացավ: Չքացավ պատկերը:
Երկար ժամանակ դյութական ձայնը
Լըսվում էր խառն ալիքների հետ,
Օդին տիրել էր բուրումն հոտավետ:

Ախորժելի՜ լուր, ավետիք քաղցրիկ,
Որպեսզի՜ հըրճվանք. մուզայդ գեղեցիկ,
Ասա մեզ, մեկնիր, արդյոք հնարի՞ն
Մի մեռած մարմնի զարթնող վերստի ն...
__________________