Էս հարսի մարդը մի օր գնալու ա լինում հարևան գեղը։

— Այ կնիկ,— ասում ա,— ես գնացի, գիշերը գալ չեմ։ Վախես ,ոչ, դուռը պինդ փակի ու քնի։

— Լավ, այ մարդ,— ասում ա կնիկը,— բա հու աշուղ չեմ դառնալու, նեյնիմ-նեյնիմ անեմ։ Վեր եմ ընկնելու քնեմ, որ էրազումս քեզ տեսնեմ։

Էս հարսը մարդին որ ճամփու ա դնում, շորերը վեր առնում գնում ջուրը լվացք անելու։ Էնքան բանդ ա լինում էստեղ, մինչև ռաստ ա գալի իր սիրած տղին։

— Ջանս,— ասում ա,— շիգյարս, արևս, աշխարքս, էս իրիկուն կգաս մեր տուն՝ մարդս գնացել ա էն ֆլան գեղը։

— Կգամ, բա չեմ գա,— ասում ա աղեն,— կգամ կարոտս կառնեմ։

Էս տղի ձեռին մի գիրք ա լինում։

— Մատաղ եմ քեզ,— ասում ա կնիկը,–– քու էդ գրքին էլ մատաղ, քեզ էլ, այ իմ ուսումնական կարդացող։ Էդ գրքի անունը ի՞նչ ա, մատաղ եմ քեզ։

— Քեզ էլ մատաղ,— ասում ա տղեն,— ջանիդ էլ մատաղ, բոյիդ էլ մատաղ, աչքերդ ուտեմ, պռոշներդ ուտեմ, թշերդ, վիզդ ջանդ, ինչ ունես չունես ամենն էլ ուտեմ։ Էս գրքի պատմությունը կարճ չի ասվի։

— Դե, որ էտենց ա,— ասում ա կնիկը,— մատաղ եմ քեզ, իրիկունը որ գաս կպատմես։

Շորերը լվանում ա, չորացնում, ծալում, հավաքում։ Համա ուշք ու միտքը էն տղեն ա, իսկի չի իմանում, թե ո՞նց ա թրթռալի գործ անում։ Իրիկնադեմ հավ ա մորթում, ձվածեղ ա անում, փլավ գցում, մառանիցը գինի քաշում։

Ճրագները նոր վառած՝ էս տղեն տուն ա մտնում, ձեռի գիրքը դեն շպրտում ու սիրտները կրակ ընկած սիրեկանները սկսում են պաչպչվել, իրարու խտիտ ընկնել, սեր են կոտրատում, էլ ես ի՞նչ իմանամ, ինչ խոսքեր, ինչ հնարք...

Էս կնիկը մի լավ սուփրա ա բաց անում, սրանք էրկուսով նստում են ուտում, խմում, քեֆ անում, իրար կենաց խմում, կենացի մեջ էլ, պաչպչվում, էլ ետ իրար խտիտ ընկնում։

Մին էլ դրսից ձիու ոտի շփլթոց ա գալիս։ Սրանք գլխի են ընկնում, որ էկողը էս կնկա մարդն ա, կերած-խմածները գլխներին հարամ ա լինում։ Ամա, կնիկ դու կնիկ, էն րոպեին սիրեկանին սունդուկի մեջ ա կոխում, խուփը վրա բերում, կողպում, բալանիքը գցում իրա ջեբը։

Գալիս ա դուռը բաց անում, ուրախ-ուրախ մարդի վզովն ա ընկնում, պաչպչորում։

— Այ մարդ,— ասում ա,— սիրտս վկայում էր, որ գալու ես, հենց իմանաս մեկն ականջիս փսփսում էր` մարդդ էս ա ճամփին ա, տուն ա գալիս այ գլխամեռ, մի վեր թռի տեղիցդ, ձեռ ու ոտ ընկի՝ էփի-թափի, մարդուդ համար մի հաց գցի, որ ճամփից բեզարած-ջարդված գա, նստի մի կուշտ ու կուռ ուտի, վայելի ու քեզ ավելի սիրի։

Մարդը շատ ուրախանում ա, մտքումը ասում, «Բախտ որ ասում են, դե էնա էս ա էլի, բախտը հո պոզով-պոչով չի լինում։ Էս ինչքան ա սիրում ինձ էս իմ կնիկը։ Համա ես ուրախությունս ցույց չեմ տա, թե չէ գլխիս կնստի։ Ես հու շաշ Պետին չեմ, որ կնկանս էրես տամ»։

Սրանք նստում են հաց ուտելու, մարդը իշտահով խժռում ա, չի տեսնում թե ի՞նչ ա կնկա հալը։ Կնիկ դու կնիկ, վեր ա ունում հավի ջինաղը,— Այ մարդ,— ասում ա,— արի էս ջինաղը քաշենք, ով որ տանուլ տա, էս կես գիշերով գնա բաղիցը խնձոր քաղի, բերի։

Մարդը թե,

— Ի՞նչ եմ ասել, արի խաղանք, կնիկարմատը իրա օրումը ինձ կարալ չի տանի։

Գլուխներդ ի՞նչ ցավացնեմ՝ էրկուսն էլ շատ են դես ու դեն անում, հազար ու մի ֆանդ ու ֆիլ բանացնում, ամա ոչ մեկը չի կարենում մեկելին խաբի։ Կնկա սիրտը ուզում ա թե տրաքի, մին սփրթնում ա, մին կարմրում, աչքերը դառել են բաստուրմա կերած կատվի աչքեր՝ էնենց պեծին են տալի, պսպղում։

Վերջը.

— Այ մարդ,— ասում ա կնիկը,— քեզանից թաքցնեմ՝ աստծուց ի՞նչ թաքցնեմ, ինչ դուզ ա՝ դուզ ա, էս պատրաստությունը, որ տեսնում ես, քեզ համար չեմ արել, իմ սիրեկանի համար եմ արել։

Մարդը էս որ չի լսում, հենց իմանում ա, թե գլխին թոխմախով տվին, սփրթնում ա, լիզուն կապ ընկնում.

— Բա ո՞ւր ա սիրեկանդ։

Կնիկը ջիբիցր հանում ա բանալիքը, մեկնում մարդուն, թե՝ հրե՛ս, էն սնդուկումն ա։

Մարդը վրա յա պրծնում բանալիքին, կնկա ձեռիցը խլում, կնիկը ասում ա՝ տարած։

Էս մարդը շշմում ա, տեղն ու տեղը թուլանում ա, դառնում էփած բանջար, բանալիքն էլ ձեռիցը վեր գցում։

— Տեսա՞ր,— ասում ա կնիկը,— տեսար ոնց տարա գրազը։ Դե, վեր կաց, գնա բաղիցը խնձոր քաղի բեր։ Վեր կաց, վեր կաց։ Պայմանը՝ պայման ա։

— Այ կնիկ,— ասում ա մարդը,— էս կես գիշերով, էս դառը մթնովը բաղը գնում եմ ի՞նչ անեմ։ Էգուց առավոտը կբերեմ կուտես։

— Վա՜յ իմ սև օրին,— ձեն ա տալի կնիկը,— էս էր մենակ ինձ պակաս, բա էնքան վախլուկ ես, որ մթնիցն էլ ես վախո՞ւմ։ Ես որ գիտենայի, թե դու էդքան վախլուկ ես, ես քեզ մարդի կգայի՞։

Ես քեզ նման մթնիցը վախեցողը չեմ, հենց էս րոպեին գնամ տերտերին ու քյոխվին զարթնացնեմ, ոտները ընկնեմ, աղաչեմ-պաղատեմ, որ ինձ բաժանեն էս տեսակ մարդիցը։

— Այ կնիկ ի՞նչ էլավ քեզ,— ասում ա մարդը,— ձենդ կտրի, էսա սաղ գեղը գլխներիս ես հավաքելու։ Գնամ ախպեր, գնամ բաղը խնձորի։ Մեղավորը ե՛ս եմ, ախր ո՞վ էր ինձ ասում, թե կնիկարմատի հետ գիշերով ջինազ քաշի։

Մարդը դուրս ա գնում թե չէ՝ կնիկը բաց ա անում սունդուկը, տղին հանում միջիցը, նորից էլի պաչպչում, խտիտն ընկնում։

— Ջանիդ ու արևիդ մեռնեմ,— ասում ա,— այ իմ ուսումնական, այ իմ թառլան կարդացող տղա, բա էկար մոտս, սերի կրակն ընկանք ու խոսքով էլանք. բա ախր չասեցիր, թե ի՞նչ ա քու գրքի անունը։

— Այ իմ սիրունիկ, անուշիկ, թութուշիկ,— ասում ա տղեն,— էս գրքումը գրած ա քեզ նմանների մասին, գրքի անունն էլ էս ա. «Կնկա խորամանկությունը»։ Էս գիշերվա մեր գլխի էկածն էլ որ գրեմ, պակասը կթամամի։

Էս տղեն վեր ա ունում, մին-մին, ոնց որ ես ձեզ պատմեցի, էս օյինը գրում իրա գրքի մեշ, որ ուրիշներն էլ կարդան ու կարդացածը ուրիշներին պատմեն։

Ես էլ կարդացի ու հրես, ձեզ պատմեցի։ Լինում ա չի լինում մի ջահել, սիրուն հարս ա լինում։ Սա մի ջահել սիրուն տղի ա սիրում։

Էս հարսի մարդը մի օր գնալու ա լինում հարևան գեղը։

— Այ կնիկ,— ասում ա,— ես գնացի, գիշերը գալ չեմ։ Վախես ,ոչ, դուռը պինդ փակի ու քնի։

— Լավ, այ մարդ,— ասում ա կնիկը,— բա հու աշուղ չեմ դառնալու, նեյնիմ-նեյնիմ անեմ։ Վեր եմ ընկնելու քնեմ, որ էրազումս քեզ տեսնեմ։

Էս հարսը մարդին որ ճամփու ա դնում, շորերը վեր առնում գնում ջուրը լվացք անելու։ Էնքան բանդ ա լինում էստեղ, մինչև ռաստ ա գալի իր սիրած տղին։

— Ջանս,— ասում ա,— շիգյարս, արևս, աշխարքս, էս իրիկուն կգաս մեր տուն՝ մարդս գնացել ա էն ֆլան գեղը։

— Կգամ, բա չեմ գա,— ասում ա աղեն,— կգամ կարոտս կառնեմ։

Էս տղի ձեռին մի գիրք ա լինում։

— Մատաղ եմ քեզ,— ասում ա կնիկը,–– քու էդ գրքին էլ մատաղ, քեզ էլ, այ իմ ուսումնական կարդացող։ Էդ գրքի անունը ի՞նչ ա, մատաղ եմ քեզ։

— Քեզ էլ մատաղ,— ասում ա տղեն,— ջանիդ էլ մատաղ, բոյիդ էլ մատաղ, աչքերդ ուտեմ, պռոշներդ ուտեմ, թշերդ, վիզդ ջանդ, ինչ ունես չունես ամենն էլ ուտեմ։ Էս գրքի պատմությունը կարճ չի ասվի։

— Դե, որ էտենց ա,— ասում ա կնիկը,— մատաղ եմ քեզ, իրիկունը որ գաս կպատմես։

Շորերը լվանում ա, չորացնում, ծալում, հավաքում։ Համա ուշք ու միտքը էն տղեն ա, իսկի չի իմանում, թե ո՞նց ա թրթռալի գործ անում։ Իրիկնադեմ հավ ա մորթում, ձվածեղ ա անում, փլավ գցում, մառանիցը գինի քաշում։

Ճրագները նոր վառած՝ էս տղեն տուն ա մտնում, ձեռի գիրքը դեն շպրտում ու սիրտները կրակ ընկած սիրեկանները սկսում են պաչպչվել, իրարու խտիտ ընկնել, սեր են կոտրատում, էլ ես ի՞նչ իմանամ, ինչ խոսքեր, ինչ հնարք...

Էս կնիկը մի լավ սուփրա ա բաց անում, սրանք էրկուսով նստում են ուտում, խմում, քեֆ անում, իրար կենաց խմում, կենացի մեջ էլ, պաչպչվում, էլ ետ իրար խտիտ ընկնում։

Մին էլ դրսից ձիու ոտի շփլթոց ա գալիս։ Սրանք գլխի են ընկնում, որ էկողը էս կնկա մարդն ա, կերած-խմածները գլխներին հարամ ա լինում։ Ամա, կնիկ դու կնիկ, էն րոպեին սիրեկանին սունդուկի մեջ ա կոխում, խուփը վրա բերում, կողպում, բալանիքը գցում իրա ջեբը։

Գալիս ա դուռը բաց անում, ուրախ-ուրախ մարդի վզովն ա ընկնում, պաչպչորում։

— Այ մարդ,— ասում ա,— սիրտս վկայում էր, որ գալու ես, հենց իմանաս մեկն ականջիս փսփսում էր` մարդդ էս ա ճամփին ա, տուն ա գալիս այ գլխամեռ, մի վեր թռի տեղիցդ, ձեռ ու ոտ ընկի՝ էփի-թափի, մարդուդ համար մի հաց գցի, որ ճամփից բեզարած-ջարդված գա, նստի մի կուշտ ու կուռ ուտի, վայելի ու քեզ ավելի սիրի։

Մարդը շատ ուրախանում ա, մտքումը ասում, «Բախտ որ ասում են, դե էնա էս ա էլի, բախտը հո պոզով-պոչով չի լինում։ Էս ինչքան ա սիրում ինձ էս իմ կնիկը։ Համա ես ուրախությունս ցույց չեմ տա, թե չէ գլխիս կնստի։ Ես հու շաշ Պետին չեմ, որ կնկանս էրես տամ»։

Սրանք նստում են հաց ուտելու, մարդը իշտահով խժռում ա, չի տեսնում թե ի՞նչ ա կնկա հալը։ Կնիկ դու կնիկ, վեր ա ունում հավի ջինաղը,— Այ մարդ,— ասում ա,— արի էս ջինաղը քաշենք, ով որ տանուլ տա, էս կես գիշերով գնա բաղիցը խնձոր քաղի, բերի։

Մարդը թե,

— Ի՞նչ եմ ասել, արի խաղանք, կնիկարմատը իրա օրումը ինձ կարալ չի տանի։

Գլուխներդ ի՞նչ ցավացնեմ՝ էրկուսն էլ շատ են դես ու դեն անում, հազար ու մի ֆանդ ու ֆիլ բանացնում, ամա ոչ մեկը չի կարենում մեկելին խաբի։ Կնկա սիրտը ուզում ա թե տրաքի, մին սփրթնում ա, մին կարմրում, աչքերը դառել են բաստուրմա կերած կատվի աչքեր՝ էնենց պեծին են տալի, պսպղում։

Վերջը.

— Այ մարդ,— ասում ա կնիկը,— քեզանից թաքցնեմ՝ աստծուց ի՞նչ թաքցնեմ, ինչ դուզ ա՝ դուզ ա, էս պատրաստությունը, որ տեսնում ես, քեզ համար չեմ արել, իմ սիրեկանի համար եմ արել։

Մարդը էս որ չի լսում, հենց իմանում ա, թե գլխին թոխմախով տվին, սփրթնում ա, լիզուն կապ ընկնում.

— Բա ո՞ւր ա սիրեկանդ։

Կնիկը ջիբիցր հանում ա բանալիքը, մեկնում մարդուն, թե՝ հրե՛ս, էն սնդուկումն ա։

Մարդը վրա յա պրծնում բանալիքին, կնկա ձեռիցը խլում, կնիկը ասում ա՝ տարած։

Էս մարդը շշմում ա, տեղն ու տեղը թուլանում ա, դառնում էփած բանջար, բանալիքն էլ ձեռիցը վեր գցում։

— Տեսա՞ր,— ասում ա կնիկը,— տեսար ոնց տարա գրազը։ Դե, վեր կաց, գնա բաղիցը խնձոր քաղի բեր։ Վեր կաց, վեր կաց։ Պայմանը՝ պայման ա։

— Այ կնիկ,— ասում ա մարդը,— էս կես գիշերով, էս դառը մթնովը բաղը գնում եմ ի՞նչ անեմ։ Էգուց առավոտը կբերեմ կուտես։

— Վա՜յ իմ սև օրին,— ձեն ա տալի կնիկը,— էս էր մենակ ինձ պակաս, բա էնքան վախլուկ ես, որ մթնիցն էլ ես վախո՞ւմ։ Ես որ գիտենայի, թե դու էդքան վախլուկ ես, ես քեզ մարդի կգայի՞։

Ես քեզ նման մթնիցը վախեցողը չեմ, հենց էս րոպեին գնամ տերտերին ու քյոխվին զարթնացնեմ, ոտները ընկնեմ, աղաչեմ-պաղատեմ, որ ինձ բաժանեն էս տեսակ մարդիցը։

— Այ կնիկ ի՞նչ էլավ քեզ,— ասում ա մարդը,— ձենդ կտրի, էսա սաղ գեղը գլխներիս ես հավաքելու։ Գնամ ախպեր, գնամ բաղը խնձորի։ Մեղավորը ե՛ս եմ, ախր ո՞վ էր ինձ ասում, թե կնիկարմատի հետ գիշերով ջինազ քաշի։

Մարդը դուրս ա գնում թե չէ՝ կնիկը բաց ա անում սունդուկը, տղին հանում միջիցը, նորից էլի պաչպչում, խտիտն ընկնում։

— Ջանիդ ու արևիդ մեռնեմ,— ասում ա,— այ իմ ուսումնական, այ իմ թառլան կարդացող տղա, բա էկար մոտս, սերի կրակն ընկանք ու խոսքով էլանք. բա ախր չասեցիր, թե ի՞նչ ա քու գրքի անունը։

— Այ իմ սիրունիկ, անուշիկ, թութուշիկ,— ասում ա տղեն,— էս գրքումը գրած ա քեզ նմանների մասին, գրքի անունն էլ էս ա. «Կնկա խորամանկությունը»։ Էս գիշերվա մեր գլխի էկածն էլ որ գրեմ, պակասը կթամամի։

Էս տղեն վեր ա ունում, մին-մին, ոնց որ ես ձեզ պատմեցի, էս օյինը գրում իրա գրքի մեշ, որ ուրիշներն էլ կարդան ու կարդացածը ուրիշներին պատմեն։

Ես էլ կարդացի ու հրես, ձեզ պատմեցի։