Գործս թողած՝
Ես քեզ համար
Ես հագուստներ եմ հորինում,
Որովհետև ես չգիտեմ,
Թե դու ի՞նչ ես հագնում հիմա:
Եվ գարունը՝
Այս նոր ու հին
Ճարպիկ-ճարտար ջուլհակուհին,
Ի´մ պատվերով ու քե´զ համար
Ճորտուհու պես
Անձեռագործ կերպասներ է ձեռագործում
ՈՒ դիպակներ զանազան ու զարմազանան,
Եվ թվում է թե ընկել եմ
Ինչ-որ աշխարհ խորհրդավոր ու բազմաբույր
Ինչպես... ինչպես դեղատունը:
Եվ թվում է,
Թե քեզ համար շոր ընտրելը
Հեշտ է այնքա´ն
Որքան լեցուն դեղատնից
Սովորական դեղ խնդրելը,
Հե՜շտ ու դյուրին՝
Իր սեփական ազգանունը ասելու չափ:
Բայց... քիչ հետո հասկանում եմ,
Որ դա հեշտ է,
Ինչպես մարդու երկու աչքում
Միանգամից ու նույն պահին նայելն է հեշտ :
Փորձե՞լ ես դու:
Հապա փորձի՜ր...
ՈՒ հիմա քեզ հագցնելու գործս թողած՝
Մտածում եմ՝
Որ կան կանայք
Եվ աղջիկներ կան աշխարհում ,
Որոնց մարմինն ասես ճչում ու հայցում է
Իրեն փրկել հանդերձանքի կաշկանդումից...
Թեպետ միշտ էլ հագա՜ծ-կապա՜ծ՝
Մերկ են քայլում նրանք կարծես:
Իսկ դո՜ւ...
ՈՒրի´շ, ուրի՜շ ես դու:
Դու ծնվել ես
Կարծես այդպե´ս՝ հենց հագուստո՜վ...
Սո սեփական ստվերն անգամ
Քեզ փաթաթվում-ծածկում է քեզ՝
Խորհրդապաշտ թիկնոցի պես...
Ո´չ մի կոպիտ միտք ու տենչանք
Քեզ չի հասնում,
Իսկ հասնելիս՝
Քեզ դիպչելով ընկրկում է
ՈՒ վնասում
Հենց այդ մտքի կամ տենչանքի տիրոջն իրե՜ն,
Իրե´ն գցում իր իսկ աչքից...
ՈՒրի՜շ ես դու:
Քոպեսներին սիրում են լոկ,
Միա´յն սիրում:
Քոպեսների անունն ի՜նչ ել դրած լինեն՝
Իմպեսները միշտ կոչում են նրանց... Մարիա՜մ:

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

Արշալույսից առաջ քունն ավելի խորն է։

Նահանջած են լինում մղձավանջներն արդեն:
Օդը երագներ է տեղափոխում,
Դեռ ձև ու կերպ չառած նոր երազներ պես-պես`
Ծնված տրամայի զրրնգոցից մրսկան,
Ողջույնի տեղ հնչող երեխայի լացից,
Թարմ բուրմունքից հացի,
Որ լուռ թևավորվում
Եվ փակ մեքենայում Էլ չի~ տեղավորվում։

Հիմա հավատում են երազներին
Շատ քչերը կյանում:
Ես նրանց մեջ չկամ։
Եվ քանի որ չկամ՝
Ինձ խղճում եմ
(Նախանձելի բան չէ խելքի գալը)...

...Արշալույսից առաջ քունն ավելի խորն Է,
Բայց մոտիկ է նաև արթնացումը:
— Կբացվի նոր մի օր՝
Ինչպես աչքակապը
(Մանուկ հասակում են պահմտոցի խաղում)։
Կբացվի նոր մի օր՝
Ինչպես վիրակապը
(Երեկվա խոր վերքն է սպիացել արդեն):

Ու եթե խոր վերքն է սպացել արդեն,
Արժի՞ արդյոք հիմա,
Արժի՛ ասել արդյոք,
Որ վերքերը, ճիշտ է, լավանում են,
Բայց դրանից միշտ էլ կրճատվում է մաշկը...
13. XI. 61 Երևան

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

Աշխարհին, այո´, մաքրությո՜ւն է պետք՝
Ա´յն հերոսների տխրունակ տեսքով,
Որոնք մեռնում են... անգործությունից...
Նաև ա´յն կանանց, որոնք մինչև մահ
Ճանաչում են լոկ մեկ տղամարդու...
Եվ կերպարանքով ա´յն տղամարդկանց,
Որոնք քայլում են գլխահարկ թեպետ
ՈՒ միայն իրենց ոտքի տակ նայում,
Բայց իրենց միտքը, անկախ իրենցից,
Իրենց լքելով՝
Թռչում է վերև,
Իսկ երբ հոգնում է՝ գալիս ճայի պես,
Թառում է մարդու ախտի և բախտի
Համաշխարհային օվկիանի վրա...
Մաքրությո՜ւն է պետք՝ ժպիտի´ ձևով,
Որ մտնենք նրա տաք քաղցրության մեջ,
Ինչպես մեղուն է փեթակն իր մտնում:
Մաքրություն է պետք՝ ծիծաղի´ ձևով,
Որ ժայթքի մեր շուրջ,
Մեզ չհարցնելով՝
Կոհակ առ կոհակ գա, մեզ լվանա
Առանց օճառի ու առանց ջրի...
Մաքրություն է պետք՝ տեսքով մեխակի´,
Որ հողը մեխի հողին՝ իրենով,
Եվ իր բուրմունքով սոսնձի նաև
Օդը հողի հետ ու մեզ էլ՝ նրանց...
Մաքրություն է պետք՝ տեսքով սոխակի,
Որ միայն իրե՜ն,
Լո´կ իրեն ծանոթ մի այբուբենով
Միշտ էլ երկրային ազդանշաններ հղի տիեզերք
Եվ պատասխաններ , թերևս ստանա,
Մեզ համար անհա´յտ, լո՜ւրջ պատասխաններ...
Մաքրություն է պետք
Եվ կերպարանքով, տե՜ս, ա´յն թռչունի,
Գլխարկը կարմիր -ինքը սև համակ
Հենց ա´յն թռչունի
Որ իր կտուցը երկինք է ցցել
Եվ աղոթում է
Անփափախ - անհոտ կարդինալի պես
Ո´չ թե մեր հոգու,
Այլ այս աշխարհի մաքրությա՜ն համար...
Մաքրությո՜ւն է պետք...
Մաքրություն է պե´տք,
Որ քարերն անգամ
Ներքնապես զգան
Իրենց երբեմնի հեղուկ վիճակում,
Որ արտաշնչեն բույսերն էլ...արև՜
Եվ ո´չ թե միայն անտես թթվածին,
Որ մարդն էլ իրեն լավ զգա այնպես,
Ինչպես մեղեդին՝ վսեմ տաճարում,
Գույնը՝ հանճարեղ կտավի վրա,
Եվ խաղալիքը՝ մանկան ձեռքերին...
Աշխարհի՜ն ... մանկակա՜ն մաքրություն է պետք,
Եվ հենց ա´յն մանկան,
Որին ամեն օր աշխարհ են բերում
Նաև աշխարհի... անմաքուրնե՜րը,
Քանզի ... աշխարհին մաքրությո՜ւն է պետք...

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

Ես ուզում եմ, որ պարապը լցվի լացով,
բայց ոչ թե մոր, այլ մանուկի։
Ես ուզում եմ, որ կարապը ոչ թե մեռնի,
որ կարապը ապրի~ երգով:
Ես ուզում եմ, որ տարափը տեղա արտի,
ոչ թե՝ իզուր՝ ծովի վրա։
Ես ուզում եմ, որ քարափը քարայծ պահի,
ոչ թե օձեր և մողեսներ:

Ու թե մահը անխուսափ Է՝
Թող նա տանի ո՛չ հերոսին, այլ մարդուկին։
Թե կռիվը անխղուսափ Է՝
Թող չկռվեն երկու երկիր, այլ մարդ ու կին։
Թե արդուկելն անխուսափ Է՝
Ահա շո՛րը — սի~րտ մի հանձնեք տաք արդուկին։

Թաղե՞լ Է պետք —
պառավ մորը որդին թաղի,
ոչ թե մայրը ջահել որդուն։

Եթե երգել
Այնպե՛ս երգել, որ մտքի մեջ չմտածեն, «Հոգի հանեց»։
Եթե գրկել՝
Այնպե՛ս գրկել, որ նվաղեք իրար գրկում։
Եթե հարգել`
Այնպե՛ս հարգել , որ քծնանքի չվերածվի։
Եթե փրկել `
Այնպե՛ս փրկել, որ փրկվածը երախտիքի խոսքեր չասի:
Ու թե պառկել՝
Այնպե՛ ս պառկել, որ խափանվի տանկի՛ ճամփան,
Ոչ թե հրշեջ մեքենայի։

Մի անգամ Էլ թողեք ուզեմ.
Ես ուզում եմ՝
ինչպես մարդու նախահայրը իր օթևան քարանձավից`
չար նախանձի կերպարանքով հին գազանն էլ
առանց ցավի մարդու սիրտը թողած՝ գնա~

Ես ուզում եմ.
Եթե գերվել՝
ոչ թշնամուց,
այլ խելքահան աղջիկներից։
Եթե մերվել՝
ապա երբեք չթթվելով։
Եթե լարվել`
ապա միայն ստեղծելիս։
Եթե ճարվել՝
ապա փրկել մահամերձին։
Եթե ներվել՝
Էլ չվիճե՛լ, Էլ չկռվե՛լ:
Եթե սիրվել՝
միայն մեկի՛ց և մե~կ անգամ.,.
Ես ուզում եմ, ձեր կարծիքով անհնա՞րը։
Թո՛ղ, այդ դեպքում, կանայք ծնեն առանց ցավի
Երկըրները պատերազմեն, սակայն առանց արյան ծովի~ ,
Հրդեհները առանց հրի~ թող ճարակեն,
Մարդիկ իրար առողջությա՜մբ թող վարակեն
Թե բարակել Է հարկավոր՝
թող բարակի մե՛ջքը կանանց ,
Թե տառակեր Է հարկավոր՝
թող նա մնա մեզ անճանա՛չ։

Պատարագե՞լ է հարկավոր`
համերգային մեծ բեմերի~ց պատարագվի,
ոչ թե երգով դագաղ փակվի:
Կոտորակվե՞լ է հարկավոր՝
դպրոցական տ ե տ ր ա կն ե ր ո ւմ կոտորակվի,
ո՛չ թե մարդկանց սիրտը ծակվի։
Ի՞նչ, տրաքվե՞լ է հարկավոր.
թող տրաքվի մանկան փուչիկ-խաղալիքը,
այն էլ եթե անորակ է,
ոչ թե արդար և մեղավոր
մեր մարդկային մոլորակը,..

Ես ուզում եմ...
Այն եմ ուզում՝ ինչ ամենքըդ...

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

Ես հոգնել եմ մանրաքանդակ պաղ խոսքերից:
Լավ է լինել հմուտ դարբին, քան ոսկերիչ...

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

Ես նախանձում եմ նրանց բոլորին,
Ովքեր ապրում են հավատով խորին,
Ովքեր լավ գիտեն, թե ուր են քայլում,
Ում դեմ են ելնում, ում համար փայլում,
Թե տրտնջում են՝ ինչ բանի վրա,
Թե քրքջում են՝ ինչ բանի վրա,
Ինչո՞ւ են նետվում, ի՛նչ թոհուբոհում,
Հանուն ինչ բանի կյանքերն են զոհում...

Բարի նախանձով նրան եմ հիշում,
Ով չի մոլորվում անթափանց մուժում,
Ով չի վհատվում երկար վերելքից,
Չի հուսահատվում վայրի տարերքից,
Ով ստի հանդեպ բերան չի փակում,
Ով հոտած ջրում ուռկան չի ձգում,
Չի նայում կյանքին իբրև բոստանի,
Որտեղից պիտի չաղ բաժին տանի...

Ես նախանձում եմ նրան, վերջապես,
Անհուն նախանձով նրան եմ հիշում,
Ով հոգում չունի նախանձի նշույլ.
Ով աչք չի տնկում սուտ փառք ու պատվին
(Ինչպե՞ս նախանձես այն ճարպիկ կատվին,
Որ մի չաղ պատառ միս Է թռցըրել)...
Ւսկ ով հատիկն իր հասկ Է դարձրել,
Ով սերմ Է ցանել ու բերք Է հնձում,
Անբանն Է միայն նրան նախանաձում...

Բանից պարզվում Է,— ես ու իմ հոգին,—
Որ չեմ նախանձում կյանքում ո~չ ոքի...

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

Եկե~ք, խնդրեմ, եկե~ք այսօր ու դարձեք ինձ սեղանակից`
Օգտվելով իմ այսօրվա բարենպաստ եղանակից:
Եկե՛ք այսօր ուզածի պես ուրախանանք, ուտենք–խմենք,
Չէ՞ որ նորից
Էլ մեր մորից
Չենք ծնվի մենք:

Թող գան, խնդրե՛մ, բոլո ր նրանք, ովքեր գիտեն
Փայլատակել կարմիր գինու թնդությունից.
Ուրախանալ և օտարի՛ խնդությունից,
Ովքեր գիտեն վիշտ ու ցավը ետ վանելու,
Կյանքում լավը և առողջը հավանելու,
Գեղեցիկը ու վսեմը դավանելու
հարգն
ու
կարգը.
Ովքեր գիտեն նաև իրենց բերնի համը,
Թող չուշանա՛ն, թող շտապե~ն, քանի որ դեռ
Գինի-օղին փակ շշերից դուրս չի հորդել,
Եվ չի հասել խորովածի
ժամն
ու
դամը։

Բող մոտենա իմ սեղանին
Նա՛ , ում ձեռքը կոշտացել է
Մուրճից, բահից ու եղանից.
Ով տանջանքից կշտացել է
Ու փնտրում է սպեղանի.
Ով կրում է խոցերն անանց
Աղջիկների ու գեղանի
հարս ու կանանց։

Նա կգտնի այստեղ նրա՛նց,
Ովքեր գիտեն երգել-պարել,
Գրկել-փարել,
Գերել-սիրել,
Ինչպես նաև հյուրասիրել`
Ունեցածը լավ ծախսելով,
Ոչ թե կիտված կոպեկներին
Հավի նման լուռ թխսելով։

Բայց ո՛չ,
այսօր
Ես կանչում եմ նաև նրա՛նց՝
Եվ այդ կիսատ-պռատներին,
Այդ ձեռը փակ-ժլատներին։
Թող գան, մարդկանց չարքը դասվեն.
Թե կարող են՝
Իրենց հիմար արատներից
Թող ամաչեն ու ետ քաշվեն.
Թե չեն կարող`
Իրենց մտքում մեզպեսներին
Թող պարզապես հիմա՛ր հաշվեն...

Մի՛ ուշացեք, դե~հ, ձեզ մատաղ,
Բոլորվեցեք այս կանաչին,
Այս վիզը ծուռ ուռենու տակ,
Եվ բաժակով այս առաջին
Նախ և առաջ «բարով տեսանք» իրար ասենք,
Ինչպես խփել ու խմել են լուսահոգի մեր պապերը։
Եկեք այսօր մենք էլ, առանց ամաչելու,
Նրանց նման որկորներս լավ կարասենք
Ու նախապես թուլացնենք մեր ձիգ տված մեջկապերը,—
Այսօր մի լա~վ, ուզածի՛ս պես ուրախանանք, ուտենք-խմենք.
Չէ՞ որ նորից
էլ մեր մորից
Չենք ծնվի մենք...

Մինչ նազ անող խորովածի համ-դամը գա՝
Ես, տանտիրոջ իրավունքով, ձեզ թամադա։

Դե~հ, խմողաց խո՛ւմը անուշ,
Եռեփ գինու կո՛ւմը անուշ,
Խորովածի հո՛ւմը անուշ...

Այս մի թասն էլ՝ նրա՛նց կենաց, ովքեր կյանքում
Թեկուզ ծանր կարիքի մեջ ու զրկանքում
Ընդունում են
Ու տանում են
Ամե՜ն հարված,
Բայց մնում են
Էլի կյանքին սիրահարված:

Դե՛հ, վերցնենք,
Բաժակները շախով-շուխով չխկացնենք,
Խմենք, հետո այս կենացը ծաղկացնենք.
Ով որ երգի՝ ձայնն անսպառ,
Մատաղը՝ գառ,
Ճրագը՝ վառ...

Տեսնեմ այդ ո՞վ այս բաժակը չի պարպելու,
Տեսնեմ այ՛դ ո՞վ այս բաժակից չի հարբելու...
Այս բաժակն էլ մեր սրտից վեր բաբձրացնենք,
Քամենք այնպե՛ս, կարծես լի է... երեխեքի դառը լացով,
Խմենք, հետո բերաններս քաղցրացնենք
Նրանց թմփլիկ թուշիկների անուշ պաչով։
Թո՛ղ որ նրանք ծիլի նման
Քարն էլ ճեղքեն,
Բարով ծաղկեն
Հեր ու մերով,
Քույր- ախպերով։

Մեր հին գինով` և՛ս մի հին ու նոր կենաց.
Կենացն ըմպենք հավատարիմ բոլո~ր կանանց,
Որոնց հաճախ ցավ ենք տալիս, բայց որքան անց,
Այնքան՝ ցավով` խելքի գալիս,
Տարբերում ենք մամուռ– կանաչ,
էժան և թանկ,
Սեր և դյութանք։

Եկեք փութանք,
Որ չսպառնա նրանց սիրուն ո՛չ մի վտանգ,
Եվ հավատա՛նք,
Որ մենք կյանքում
Բախտի~ նման նրանց գտանք...

Խմենք կենացն անդավաճան ընկերության,
Ընկերների ա~յն սերության,
Որ մինչև իսկ չի ընդհատվում
Աքսորի մեջ ու գերության:
Ընկե՛ր լինենք
Նույն հուզմունքի,
Համոզմունքի՛ ,
Նույն ճաշակի՛ ,
Դրոշակի՝,
Ո՛չ թե ընկեր լոկ բաժակի...

Եկեք նաև մե՛զ չզրկենք,— առանց այն Էլ
Քիչ զրկանքներ հո չենք կրել աշխարհում մենք։
Այս թասով Էլ մե՛ր կենացը եկեք խմենք։
Այս թասով Էլ տրտմությունը,
Ցավը,
Դավը եկեք քամենք,
Որ այսուհետ ուրախ ապրենք`
Կարաս բանանք, տկճոր կպրենք.
Երբեք չզգանք մեզ մենմենակ,
Անթևթիկունք և անհենակ,
Մեր վատ օրը հենց ա՛յս լինի,
Հետո Էլ գան դեռ լավե~րը...

Դե՛ — հա~, քամե՛նք մեր գավերը,
Շուռ տանք պաչենք թասի տակը...

Այս գավով Էլ եկեք հարգենք
Եվ անթառամ հիշատակը
Կամար-կամուրջ քաշողների,
Սյուն ու խաչքար տաշողների,
Սանդ ու երկանք կտրողների,
Ելք ու ճամփա փնտրողների,
Վանք ու պալատ շինողների,
Կտրիճ զավակ ծնողների,
Աղբյուր-առու սարքողների,
Փող ու թմբուկ զարկողների,
Ինչպես նաև հիշատակը
Նրանց հիշող-հարգողների...

Հպարտությամբ և անհատույց երախտիքով
Հիշենք բոլոր ընկածներին՝
Հերոսաբար հանգածներին
Հանուն լույսի
Եվ մե~զ համար.
Հիշենք նաև նրանց ծնող,
Նրանց սնող,
Նրանց զինող
Հայրենիքը հերոսամայր:
Ակնածանքով շուռ տանք հողին
Այս մեկ բաժակ մաքուր օղին,
Այս մի բաժակ անխառն գինին.
Թող մայր հողը նրանց վրա թեթև~ լինի...

Տեսե՛ք, տեսե՛ք, ո~ւխ, վերջապես,
Խորովածը մեջտեղ մտավ։

Հիմա ընտրենք մեզ իսկակա՛ն մի թամադա,
Որ, հավատա~,
Արդեն խմած կենացներին չի հակասի,
Այնպես, ինչպես որ մեզ նման
Քեֆ անողի քեֆն էլ երբե~ք չի պակասի...

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

1

Ճանապարհների փոշիների մեջ
Դնում են կնիք նախարարական,
Մի կնիք,
Որին հաշվի չի առնում
Լոկ օրինազանց, քրեագործ քամին...

Սրտի տրոփ ու բաբախ են բաշխում
Մայթերին անկյանք...

Վստահություն են ներշնչում հողին,
Ա՛յն վաղընջական — հինավուրց հողին,
Որ չի կորցնի վստահությունը...

— Այդ... իմ քայլե~րն են։

II

Մի քիչ զարմանք են պատճառում մարդկանց,
Բայց ավելի շատ` անախորժություն...

Փակ դուռ բացելու սուր ճռինչ ունեն,
Հին դուռ փակելու ցավալի թակոց...

Ուրիշի շրթին պաղած են թվում,
Մինչդեռ այրում են իմ բերանը ` մի~շտ...

-Այդ ... իմ խոսքե~րն են:

III

Կանաչ մամուռից արցունք է ծորում,
Ծորում է դանդա՛ղ,
Ծորում է անձա՛յն
Ու մեղմիկ ճթթում
Այն քարաժայռի փոքրիկ սանդի մեջ,
Որ ինքն է փորել:

Ճթթում Է մեղմի~կ,
Իսկ իմ ականջում
Դա փոխարկվում Է ահեղ դղիրդի~...

-Անքնությո~ւնս Է։

IV

Հանկարծ զգում եմ ինձ ազատ - այնպե՛ս,
Ինչպես հովատակն` արոտում արձակ,
Ինչպես կրակը` վառվող անտառում...

Թվում Է՝ կյանքում ամե~նքն են խելոք,
Ամե~նքն են իրոք ամե~ն ինչ զգում...

-Այդ ... ես եմ երգում`
Միայն ի՛նձ համար:

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

Քայլում եմ գարնան լեցուն փողոցով
Ու չեմ նկատում մինչև իսկ կանանց,
Որ գեղեցիկ են՝ բարկացնելո՛ւ չափ...

Քայլում եմ այնպես դանդա~ղ-գլխիկ՚ո~ր,
Ասես փողոցն Է հանգուցվել ոտիս
Ու խճողում Է քայլքս, խճճում...

Արփին շողերի ցած մեկնած ճանկով
Գռուզ մազերս Է թերևս քաշում,
Որ վառի-ցնցի և ուշքի բերի,
Բայց ես չեմ զգում ո՛չ ցավ,
Ո՛չ այրուցք...

Արյունս այնպես դանդաղ Է հոսում,
Ինչպես հարթ հովտում գետը ծավալված,
Երբ չես էլ կարող հասկանալ կարգին,
Թե նա ո՛ր կողմից ո՛ր կողմն Է հոսում...

Մի բան եմ հիշում
Եվ կիսատ թողած՝
Մտքով կառչում եմ մեկ ուրիշ բանի...
Ինքս ինձ խղճում.
Ուզում եմ, որ ինձ
Մի փո~քր սիրեն`
Թեկուզ նպաստով...

- Այդ... ես եմ թախծում...

VI

Ետ-ետ են գնում պատերը հանկարծ,
Անվերջ հեռանում,
Դառնում հորիզոն,
Թե՞ հորիզոնն է այնքան մոտենում,
Որ եթե ուզեմ,
Որպես նոր կախարդ,
Իմ զույգ ձեռքերով կարող եմ հունցել
Նրա կապույտը՝
Խմորի նման...

Աղմուկ ու ժխոր ողողում են ինձ,
Բայց ինձ չեն կպչում,
Ինչպես ձկանը՝ ջուրը օվկիանի...

- Իմ... լռությո՛ւնն է

VII

Լռին շրթերս մի բույն են դառնում,
Ուր թուխս է նստում քմծիծաղն ինքը...

Նայում եմ, սակայն ոչինչ չեմ տեսնում,
Ու թե տեսնում եմ՝
Միայն ինքս ինձ...

Վաղուց այր հասուն՝
Զգում եմ հանկարծ,
Որ ես տակավին հասակ եմ առնում,
Ինքս մի գլխով բարձրանում ինձնից...

Վստահությունը ստվերս է դառնում
Կամ առաջնորդս։

-Արհամարհա՛նքս Է։

VIII

Երդիկի նման՝ բաց են աչքերս,
Բերանս Է բացվում՝ մի լայն դռան պես,
Բայց նա — ծխի պես- մնում է ներսում
Ու խեղդում տան մեջ բնակվող խեղճիս...

Ճչում Է, սակայն... ինչպես քնի մեջ.
Ճիչը դառնում Է մի խուլ փնթփնթոց ...

Եվ ի~նչ թափով Էլ ինձնից վեր նետեմ`
Նա — քարի նման – ներքև է ընկնում ...

Ու նմանվում Է մի չեղա՛ծ թվի,
Որ չի բաժանվում այլ թվի վրա...

-Այդ... իմ տանջա~նքն է:

IX
Հանգիստ չեն տալիս ինձ օր ու գիշեր,
Իմ հոգսը թողած՝
Հոգում ձե~ր համար...

Լվացարարի տենդով են այրվում.
Ուզում են մաքրել աշխա~րհը համայն...

Որքան քշում եմ, որ ինձնից վանեմ,
Այնքան գազազում ու պոկ չեն գալիս`
Մեղրի հոտ առած մեղուների պես...

Միաժամանակ պահակ են ու գող,
Միաժամանակ ծառա են ու տեր,
Միաժամանակ իմն են ու ձերը...

–Այդ ... իմ խոհե՛րն են:

X

Ինչպես խարույկը լույս է շաղ տալիս
Եվ անջատատում է գույն ու ջերմություն,
Այդպես Էլ ինձանից պոկվում է ծիծաղ,
Թափում է ժպիտ,
Եվ բարություն է կաթկթում անվերջ
Իմ դեմքից,
Նաև հագուստի~ց անգամ...

Ինքս վերստին ինձ եմ նմանվում
Ու ճանաչում եմ կրկին ինքս ինձ.
Զգում եմ, որ ես իմ հորն եմ քաշել,
Եվ ինձ չի եղծել կյանքը ոչնչով...

Որտեղ էլ լինեմ`
Իմ տանն եմ զգում,
Եվ բաց է սիրտս`
Հեռագրատան դռների նման...

Համբույրի պես է նայվածքս ջերմին,
Խոսքս` համբույրի շարունակություն,
Որից կարող են ... մանուկնե~ր ծնվել...

-Այդ ... ես եմ ուրա՛խ:

XI
Նա թարգմանիչն է ձեր այն (ինչերի՞),
Որ չեն հասցրել անգամ մի՛տք դառնալ,
Այլ ընդհամենը շարժում են հոգու,
Խաղ են մկանի
Կամ արյունի եռք...

Նույն ինքը նա է,
Որ լաց է լինում
Խաղալիք ուզող ձեր երեղայի
Անմեղ աչքերով,
Եվ ժպիտ դառնում
Ձեր նորածնի երեսի վրա...

Թեպետ չգիտի ճամփան էլ ձեր տան
Եվ ո՛չ մի անգամ չի եղել այնտեղ,
Բայց ձեզ այնքան է բարեկամ ներքուստ ,
Որ նրա վրա նույնիսկ չի հաչի
Ձեր զգոն շունը...

Նա ձեր փոխարեն
Ձեր երազներն է տեսնում քնի մեջ...

- Այդ ... ե~ս եմ որ կամ:

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես

Սարսռում եմ
Հալվող-հալվող քո հպումից
Ու պաղ քամուց,
Եվ ա°յն մտքից,
Թե կարող եմ քեզ կորցնել…

Թրթռում եմ
Բաց աչքերով խարխափումից,
Փակ թշնամուց
Եվ այն մտքից,
Որ կարող եմ շատ շոյելուց
Թռչնակի պես քեզ մեռցնել….

Դողդողում եմ
Որդուս վրա,
Եվ քո սիրո,
Բախտի~ վրա իմ ժողովրդի….

Թփրտում եմ
Սրտի~ նման…

Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում են
Չգիտեմ ինչու է այդպես